12 november 2018 - Zaterdag werd op de Lammenschansweg 29 de tweede Oud Leiden-minibieb onthuld. Deze is gemaakt door Visie-R en is het 1000e exemplaar dat door dit reïntegratiebedrijf gemaakt is. Daarom aan wethouder Marleen Damen de eer om de minibieb te onthullen.

Onder grote belangstelling van medewerkers van Visie-R, leden van de Historische Vereniging Oud Leiden en buren hees wethouder Damen de Leidse vlag waardoor de prachtige minibieb in Leidse kleuren tevoorschijn kwam. In de minibieb zijn oude jaargangen van het Leids Jaarboekje en de jaarboeken van de voormalige Dirk van Eck-stichting te vinden, evenals boeken over Leidse (historische) onderwerpen. Deze kunnen gratis geleend of geruild worden.

De wethouder kwam niet met lege handen. Ze legde er gelijk de drie boeken van de Leidse schrijver Jeroen Windmeijer in, die op deze manier hopelijk door heel veel mensen met plezier gelezen kunnen worden.  Heeft u ook Leidse boeken in de kast staan die u met een breder publiek wil delen? Dan kunt u ze plaatsen in een van de Oud Leiden-mibibiebsop de Lammenschansweg 29 of de Jan van Houtkade 13.

 1 Onthulling 1000 Biebkastje DSC 2166  2 Onthulling 1000 Biebkastje DSC 2158  3 Onthulling 1000 Biebkastje DSC 2180
 4 Onthulling 1000 Biebkastje DSC 2191  5 Onthulling 1000 Biebkastje DSC 2154  

Foto's: NIek Bavelaar

7 november 2018 - Bij de Diesviering van de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) - op zaterdag 3 november in de Hooglandse Kerk - gaven weer vele honderden leden acte de présence. Na het zingen van het Leids Volkslied en een toespraak door voorzitter Rens Heruer, hield Jef Schaeps, conservator prenten en tekeningen bij de universiteitsbibliotheek, de Dieslezing met als titel ‘Het Leids prentenkabinet, een 200-jarige instelling in de moderne tijd’. Aan de hand van een powerpointpresentatie sprak Schaeps over de geschiedenis van de instelling en gaf hij een boeiend inkijkje in de collectie van het Prentenkabinet.

Vervolgens werden Rudi van Maanen en zijn redactie in het zonnetje gezet vanwege het verschijnen van het 110de Leids Jaarboekje. Van Maanen, voorzitter van de Commissie voor de redactie van het Leids Jaarboekje, bood burgemeester Henri Lenferink het eerste exemplaar aan. Tevens ontving de burgervader een overdruk van zijn lezing die hij vorig jaar hield bij het 115-jarig bestaan van de HVOL. Naast tal van bijzondere (geschiedkundige) verhalen, staat ook de lezing van Lenferink in het Leids Jaarboekje 2018 afgedrukt. Een artikel over de Rembrandt-portretten heeft intussen de aandacht van landelijke en regionale media gekregen.

Na de presentatie van het Jaarboekje was het Kees van der Laken van de Commissie Beeldbank die de burgermeester het eerste exemplaar van de Historische Kalender 2019 (‘Leiden toen en nu’) aanbood. Ook het verschijnen van de Historische Kalender kent inmiddels een lange traditie. 

Na afloop van het officiële gedeelte volgde gewoontegetrouw een informele receptie. Tevens kon het Jaarboekje worden opgehaald. In de kerk was een bescheiden markt met kraampjes van diverse HVOL-commissies, -werkgroepen en enkele bedrijfsleden.

 DSC 2000  DSC 2008  DSC 2035
 Dies Oud Leiden DSC 2044  Dies Oud Leiden DSC 2053  DSC 2068

Foto's: NIek Bavelaar

 

Hieronder vindt u de tekst van het welkomstwoord van HVOL-voorzitter Rens Heruer:

Dames en heren,
Ik open met trots en met genoegen de 116e dies van de Historische Vereniging Oud Leiden in deze Hooglandse Kerk.

Ik heet u allen welkom, leden van HVOL en speciaal de ereleden en leden van verdienste.
Welkom Burgemeester Lenferink Jef Schaeps, die de diesrede uitspreekt, en vooral ook bestuurs-, commissie- en werkgroepleden.

Bij wijze van voorafje keek u zojuist in het voorprogramma naar een diavoorstelling van foto’s. Het zijn de foto’s die uit meer dan 200 inzendingen werden gekozen om mee te dingen naar de prijs van de wedstrijd De schoonheid van het Leidse water.
Die wedstrijd is een onderdeel van een breder initiatief vanuit HVOL en voluit meegedragen door het Waterambacht en de gemeente Leiden om in dit Waterjaar 2018 aandacht te vragen voor de kwaliteit en het behoud daarvan van de Leidse grachten, singels, sloten en watergangen, van het water en alles wat daar op en aan en in ligt. Inmiddels is de fotowedstrijd afgesloten met de uitreiking van de prijzen tijdens een succesvol watersymposium in de Marekerk o.l.v. het Waterambacht. U kunt erover gehoord hebben i.v.m. de roep om de Mare te ontdempen. Dit waterjaar en de Marevraag leiden mij tot de volgende overweging.

Als ons grondgebied ooit loskwam uit de greep van het water, dan ligt daar het begin.
In den beginne was er water.
Door de eigen werking van de natuur, door 's mensen hand of misschien wel door een corrigerende ingreep van bovenaf verdween het water: het verdampte, trok zich terug, werd ingedamd of liet zich anderszins op afstand houden.
En het water werd land.
Land is wat handiger dan water. Je kunt er bijvoorbeeld op lopen, terwijl dat bij water slechts aan een enkeling vergund is. Mensen betraden het land en kropen bij elkaar en maakten een commune.
En land werd Leiden.
Er kwamen steeds meer Leidenaars door welvaart of juist door armoe. De stad groeide en werd in stukken gehakt. Water kwam terug als grens, als bron en als eindpunt van de voedselketen.
En het water kwam in Leiden.
Toen het water gevaarlijk bleek door als bron tegelijk ook het einde van mensen te zijn, verdween het grotendeels opnieuw. Dempen en dichten ter wille van gezondheid. En om de ruimte.
En het water week uit de stad.
Maar er was water dat wel overleefde en bleef voortklotsen, terwijl de stad groeide. En de stad had weliswaar veel bewaard, maar niet alle water. En op sommige plaatsen kwam het water zelfs terug. Gewenst. Voor het stadsgezicht. Of voor de sloep. En het water kwam weerom:
En de Mare werd ontdempt!!!!  
Dames en heren,
Vorig jaar sprak ik n.a.v. het lustrum met u over onze leeftijd en over de betekenis van HVOL als springlevende vereniging: een soort oudere jongere die de wijsheid van een hoge leeftijd wil koppelen aan de lenigheid van de jeugd.
Immers een vereniging als de onze heeft door zijn lange staat van dienst overzicht over een periode waarin een deel van de Leidse geschiedenis gestalte kreeg, tot stand kwam.
En in die periode zijn door Oud Leiden de vele voorafgaande eeuwen Leidse geschiedenis uitvoerig bestudeerd.
Dat betekent dat nu in HVOL kennis, inzicht en ervaring zijn verzameld en vastgelegd die niet alleen afhankelijk zijn van de korte termijn en nieuwe gebeurtenissen, maar dat zij ook een bedding krijgen in de opgeslagen wijsheid vanuit de lange termijn.
Daardoor kan nuance en kleur, maar ook kleurverschil en dus diversiteit aangebracht worden in nieuwe ideeën over en plannen voor de stad waarbij door HVOL voetnoten geplaatst kunnen worden bij de mode of de waan van de dag.
In die rol en met dat langetermijnaspect is HVOL een belangrijke speler op het toneel van de Leidse toekomst.
Niet omdat er niets zou mogen veranderen in Leiden en alles zou moeten blijven bij het oude. Neen, ja zelfs integendeel, HVOL kan bijdragen aan verantwoorde besluitvorming over en in de stad als die besluitvorming raakt aan erfgoed, monumenten en historie.
Zo bezien kan de liefde voor en studie van de Leidse geschiedenis bijdragen aan de toekomst van Leiden, zelfs als dat in voorkomend geval toch leidt tot pijn in het Leidse historiehart.

Die genuanceerde benadering herkent u in standpunten van HVOL:
• wij zijn meer dan bedroefd om de externe ingrepen bij de Morspoort, maar hebben geen bezwaar tegen nuttig gebruik van de binnenruimte als bruidssuite;
• wij hebben geen probleem met terrassen, maar wel met onverantwoorde uitbreiding ervan op kwetsbare plaatsen;
• wij hebben begrip voor de noodzaak van woningbouw, maar niet voor zodanig hoge bouw, dat het karakter van de binnenstad aangetast wordt;
• wij steunen de vermarkting van de historische stad en de ontwikkeling van het toerisme, maar mét de kanttekening dat Leiden niet zit te wachten op Venetiaanse of Amsterdamse toestanden.

Het bestuur van uw Historische Vereeniging Oud Leiden neemt zich voor om ook na deze dies deze lijn te volgen om ons doel te dienen: de studie van de geschiedenis van Leiden in brede zin en het stimuleren daarvan. Maar ook de bevordering van de aandacht voor het Leiden van nu en van de toekomst door op te treden als positief-kritisch volger van en meedenker over initiatieven en besluiten die het erfgoed van Leiden raken en dus gevraagd en ongevraagd de stem van HVOL te laten horen.

HVOL kan haar optreden op het Leidse toneel alleen waarmaken door de steun van de vele, vele honderden leden.
Hoe groter wij zijn, hoe luider wij mogen praten, denk ik, en daarom roep ik u wéér op om leden te werven voor uw eigen vereniging: uw kind, buurvrouw, baas, dominee, collega, broer, groenteman of geheime vriendin: zij zijn allemaal goed voor het lidmaatschap, mits verknocht aan onze stad.
Het lidmaatschap is een mooi cadeau en… heeft u geen geheime vriendin, maar wel een inwonende niet-geheime partner dan is er voor uw getrouwe het duolidmaatschap.
Opgeven kunt u na afloop.

Uw lidmaatschap (waar krijg je nog zo veel moois voor 20 euro) is dus van belang voor onze draagkracht. Dat geldt ook voor de steun van de nog immer groeiende groep bedrijfsleden die voor ons om ideële maar ook om economische reden van belang zijn.
Maar wij zouden niets voorstellen als wij niet konden rekenen op de tomeloze inzet van de tientallen vooruitgeschoven posten: de leden van commissies en werkgroepen die elk op eigen plaats en met eigen taak samen met de bestuursleden - allemaal vrijwilligers - een jaar lang vol aan de bak gaan om HVOL te laten groeien en bloeien.
Ik dank dus iedereen die bijdraagt aan het welvaren van HVOL, zowel de intern betrokkenen als de externe partners waarvan ik nu graag noem Erfgoed Leiden en Omstreken, de Gemeente, het Erfgoedcafé, de Hooglandse Kerk, de Stichting Historisch Leiden, de Universiteit, het Leidsch Dagblad, het Waterambacht en onze leveranciers.

Deze bijdrage afsluitend wil ik u graag op voorhand een mooi verenigingsjaar wensen, waarin onze activiteiten natuurlijk een plaats krijgen, maar ook andere spannende zaken langskomen: een dagje Tata-toernooi in Leiden, de herdenking (viering is misschien geen goed woord) van de stadhuisbrand in 1929; de opening van de nieuwe Lakenhal (wat je er ook van mag van mag vinden een mijlpaal in de Leidse geschiedenis); een boek over de Jonge Rembrandt met bijbehorende tentoonstelling én een boek over de geschiedenis van de Lakenhal.
En dan noem ik niet het weekend van de Leidse geschiedenis van 31 oktober tot en met onze dies op 2 november 2019.

17 oktober 2018 - Wethouder Martine Leewis heeft op vandaag de prijzen uitgereikt aan de winnaars van de fotowedstrijd ‘De Schoonheid van het Leidse water’. De eerste prijs is gewonnen door Anja du Mortier met een prachtige foto van de Witte Singel. De tweede prijs ging naar Carla Matthee met een sfeervolle foto vanaf de Catharinabrug bij zonsondergang, de derde naar Frans van Steijn met een sublieme avondfoto van het waterplein bij de Hoogstraat.

De fotowedstrijd was georganiseerd door de Historische Vereniging Oud Leiden, het Waterambacht Leiden en de gemeente Leiden als onderdeel van het project ‘De opschoning van het Leidse water’ in het kader van het Programma Binnenstad 2018 van de gemeente Leiden. Het project was een initiatief van de HVOL. Doel van het project is o.a. burgers meer bewust te maken van de schoonheid van het Leidse water en daar dus zorgvuldig(er) mee om te gaan. Dit geldt o.a. voor onderhoud aan (afgemeerde) boten en het gebruik van de walkanten.

De prijzen werd uitgereikt tijdens een regionaal symposium in de Marekerk over het belang van open water voor de stad en haar inwoners, georganiseerd door het Waterambacht Leiden.

De fotowedstrijd leverde meer dan 200 foto’s op die aan de wedstrijdvoorwaarden voldeden. Een jury van professionele fotografen onder voorzitterschap van Patricia Nauta, de afgelopen twaalf maanden de Leidse stadsfotograaf, heeft de foto’s beoordeeld en de prijzen toegekend. Naast de prijswinnende foto’s zijn nog 12 andere foto’s door de jury uitverkoren om te worden tentoongesteld in de hal van het stadhuis, van 23 oktober tot 1 december 2018.

De top 3: 

1e prijs: Anja du Mortier

2e prijs: Carla Matthee

3e prijs: Frans van Steijn

 

Victor Wijnands lakenloodje klein

20 september 2018 - In maart trad Victor Wijnands tijdens de ledenvergadering af als penningmeester van de HVOL. De afgelopen maanden heeft hij zijn opvolger, Marjo Karremans, ingewerkt in haar nieuwe taak. Gisteren was het dan toch tijd om echt afscheid van hem te nemen tijdens een etentje met het hele bestuur en hem te bedanken voor zijn inzet en zorg voor het financiële wel en wee van de HVOL in de afgelopen acht jaar. Daarvoor kreeg hij van voorzitter Rens Heruer het lakenloodje overhandigd.

minibieb zoekt Leidse boekenDe historische minibieb op de Jan van Houtkade is een groot succes. Vele Leidse Jaarboekjes en andere uitgaven over Leiden hebben inmiddels hun weg naar een nieuwe eigenaar gevonden. Het principe van de minibieb is echter eigenlijk dat wie er een boek uithaalt, het na verloop van tijd weer terugbrengt of er een ander boek voor in de plaats zet. Nu is het begrijpelijk dat iedereen zijn Leidse boeken graag zelf wil houden, maar mocht u toch boeken over Leiden hebben waarvan u het prettig vindt dat ze via onze minibieb een tweede leven krijgen, breng ze dan naar de minibieb op Jan van Houtkade 13 of stuur een berichtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. om ze op te laten halen. 

 

In het jaarverslag van de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) blikt het bestuur volgens goed gebruik - en met dank aan commissies en werkgroepen - terug op de vele activiteiten die in 2017 werden ontplooid. Dat de HVOL dat jaar op tal van fronten zeer actief is geweest, mag uit bijgaand verslag blijken. Hoogtepunt was misschien wel de jubileumdies in november met de uitreiking van de Oud Leiden Prijzen. Maar natuurlijk maakte de HVOL zich ook in 2017 weer op vele fronten sterk voor het behoud en herstel van Leids erfgoed. Een schets in vogelvlucht.

 

Ledenvergadering

De algemene ledenvergadering van de HVOL had plaats op 29 maart 2017. De bestuursleden Rens Heruer (voorzitter) en Gerard Kramer (vicevoorzitter) werden met algemene stemmen herbenoemd voor vier jaar. Voorts werd een nieuwe kascommissie samengesteld, bestaande uit mevr. M. Moens (zij neemt de plaats in van dhr. W. Laman die statutair moest aftreden), dhr. F. van Lelyveld en mevr. Y. Lignac. Omdat staande de vergadering nog niet duidelijk was of mw. Lignac haar taak kon voortzetten, wierp dhr. W. Peltenburg zich op als ‘reservelid’. De vergadering - notulen zijn te vinden in OLN nr.2 van 2017 en op de HVOL-site - kenmerkte zich verder o.a. door vragen over de Morspoort en ontwikkelingen rond het oude pesthuis. Het formele gedeelte werd afgesloten met een lezing door Ankie de Jongh-Vermeulen over 100 jaar De Stijl.

 

Diesviering

De diesviering - op 4 november - werd traditiegetrouw gehouden in de Hooglandse Kerk en stond voor een belangrijk deel in het teken van het 115-jarig bestaan van de HVOL. Na het zingen van het Leids Volkslied en een toespraak door voorzitter Rens Heruer, hield burgemeester Henri Lenferink de jubileumlezing over Leidse identiteiten. Vervolgens werd het Leids Jaarboekje 2017 gepresenteerd door Rudi van Maanen. Onder meer vanwege zijn jarenlange betrokkenheid bij dit ‘vlaggenschip van de vereniging’ werd Rudi van Maanen van lid van verdienste bevorderd tot erelid van de HVOL.
Na de uitreiking van het eerste exemplaar van de Historische kalender 2018 aan burgemeester Lenferink, werden de genomineerden voor de Oud Leiden Prijs in het zonnetje gezet en de uiteindelijke winnaars bekendgemaakt: Esther Mourits (wetenschappelijke prijs) en de Stichting tot instandhouding Begraafplaats Groenesteeg (publieksprijs). Na het officiële gedeelte kon in de kerk een feestelijke (historische) markt worden bezocht.

De historische markt na afloop van de diesviering 2017 werd druk bezocht (foto: Bram van Leeuwen).

 

 Commissie voor de redactie van het Leids Jaarboekje

De presentatie van het Leids Jaarboekje had volgens goed gebruik plaats tijdens de diesviering. In deze 109de editie staan negen artikelen, drie kronieken en twee in memoriams voor personen die zich uiterst verdienstelijk hebben gemaakt voor de geschiedenis en cultuur van de stad. De artikelen omvatten acht eeuwen in tijd (13de-20ste eeuw) en een grotere spreiding over de regio dan doorgaans het geval is (vier van de vijf artikelen). Speciale aandacht werd besteed aan 100 jaar De Stijl, die immers zijn oorsprong kent in Leiden. De redactie heeft Doris Wintgens, expert op dit gebied, bereid gevonden voor het Leids Jaarboekje een artikel te schrijven. Haar bondige artikel behandelt De Stijl als beweging en Theo van Doesburg als de belichaming ervan, heel specifiek in de Leidse periode 1916-1921. De redactie vergaderde in het verslagjaar zes keer. Behalve het werken aan het Leids Jaarboekje voor 2017, was ook de beoordeling van ingezonden kopij voor dat van 2018 al in volle gang. Er gingen zelfs al artikelen naar de eindredactie. Desalniettemin ging de acquisitie van kopij onverminderd door.

 

 

Commissie Communicatie

 Promotie

Een aantal vrijwilligers uit de vereniging houdt zich als promotiecommissie actief bezig met het werven van leden. Bij de meeste HVOL-lezingen waren in 2017 een of meer leden van de commissie aanwezig. Daarnaast was de commissie prominent aanwezig op de Open Monumentendagen in september en bij de diesviering in november. Dit leverde bij elkaar een flink aantal nieuwe leden, cadeauleden en duoleden op. In totaal meldden zich op de verschillende bijeenkomsten zo’n honderd nieuwe leden aan.
Verder werd een nieuwe folder ontwikkeld, die aansluit bij de nieuwe huisstijl. De officiële lancering van de folder had plaats tijdens de Open Monumentendagen in september. Een andere activiteit op het gebied van promotie is de verkoop van boeken met ledenkorting. Het beschikbare boekenaanbod is te vinden op de website en wordt ook elke keer in de digitale nieuwsbrief vermeld. Vele leden maakten van de gelegenheid gebruik om oude en nieuwe boeken op het gebied van de geschiedenis van Leiden met korting aan hun collectie toe te voegen.

 Oud Leiden Nieuws

Onder redactie van Bram van Leeuwen en Tanneke Schoonheim verschenen vier goedgevulde reguliere nummers en één extra jubileumnummer van het kwartaalblad Oud Leiden Nieuws. Met aankondigingen en verslagen van lezingen en excursies, boekbesprekingen en andere bijdragen van bestuur, commissies, werkgroepen en individuele leden geeft het blad een mooi overzicht van alle fronten waarop de HVOL actief is.

 Digitale nieuwsbrief

 Iedere maand werd ook in 2017 een digitale nieuwsbrief verstuurd aan leden van wie het mailadres bekend is en naar andere belangstellenden. Deze nieuwsbrief bevat actuele informatie en wetenswaardigheden over de vereniging en historische activiteiten in Leiden en omgeving. Dat men - naast het papieren Oud Leiden Nieuws - ook graag digitaal op de hoogte wil worden gehouden, blijkt wel uit het feit dat het adressenbestand inmiddels ruim 1600 mailadressen bevat. Vaste items zijn de agenda voor de komende twee maanden, foto’s van de historische kalender, het gevelteken van de maand en een filmpje ‘uit de oude doos’. 

 Website

Het vernieuwen van de website en vooral de integratie van de website van de voormalige vereniging Jan van Hout bleek lastiger dan vooraf was ingeschat. Niet altijd was het mogelijk om de manier waarop materiaal, formaten en zoekfuncties in de oude situatie waren gerealiseerd, één op één te vertalen naar de nieuwe. Vele inspanningen werden getroost om de problemen op te lossen, maar het bleek helaas niet mogelijk om alle wensen in 2017 te vervullen. Ook bleken de pdf-bestanden van de Jaarboeken der sociale en economische geschiedenis van Leiden, uitgegeven door de voormalige stichting Dirk van Eck, niet zonder meer bruikbaar voor de nieuwe website. Er wordt aan gewerkt om deze in 2018 zo snel mogelijk toegankelijk en doorzoekbaar te maken.

In het verslagjaar is tevens aandacht besteed aan het verbeteren van de functionaliteit van de website, om haar gebruiksvriendelijker te maken. Er is een nieuwe, overzichtelijke menustructuur toegevoegd en een zogeheten ‘kruimelpad’ dat het hiërarchische pad laat zien dat de gebruiker van de website vanaf de homepage heeft gevolgd. Zo is het op elk moment duidelijk op welke plek de bezoeker zich bevindt en kan er sneller door de website worden genavigeerd. Ook wordt gewerkt aan het verbeteren van de zoekfunctie. Grootste voordeel dat dit moet opleveren, is dat dan met één zoekfunctie de hele website doorzocht kan worden, inclusief de bijlagen (pdf-bestanden) die aan de site zijn toegevoegd, zoals de jaarboekjes.

Er is wederom een workshop georganiseerd voor webbeheerders vanuit de commissies en werkgroepen. Velen van hen zijn inmiddels zelf actief met het beheren van hun deel op de website, zodat die zo actueel mogelijk blijft. 

 Social media
Dat velen een warm hart hebben voor Leiden, blijkt wel uit het feit dat het bereik van de HVOL ook in het verslagjaar op social media weer vergroot is. Inmiddels heeft de Facebookpagina zo’n 730 volgers en wordt de HVOL op Twitter door bijna 2000 mensen gevolgd. Zij worden zo op de hoogte gehouden van activiteiten en ander nieuws vanuit de vereniging. Ook wordt een kalender met historische feitjes bijgehouden. Vrijwel iedere dag wordt teruggeblikt op een gebeurtenis of krantenbericht uit het verleden. Dit levert leuke reacties op, waarbij vaak persoonlijke herinneringen uitgewisseld worden. Steeds vaker ook wordt de Facebookpagina van de HVOL als vraagbaak gebruikt voor allerlei kwesties van historische aard. Wanneer het antwoord niet direct binnen de vereniging te vinden is, weet in die groep van honderden volgers bijna altijd wel iemand het antwoord.

 

Commissie Historisch Karakter van de Stad

Voor de leden en het bestuur van de HVOL is het deze commissie die de vinger aan de pols houdt van wat er aan plannen is om bebouwing en openbare ruimte in ons beschermd stadsgezicht te veranderen. En dat was ook in 2017 weer heel veel.
De transformatie van het Witte Singel Doelencomplex (WSD) van de Leidse Universiteit tot een Humanities Campus is ondanks veelvuldig overleg niet veel verder gekomen. De gemeente heeft de regie van de universiteit overgenomen. Ook in het vervolg zal de HVOL blijven participeren.


Bij de herinrichting van de Kaasmarkt is wel voortgang gemaakt, al zijn er nog geen definitieve plannen. Dat geldt ook voor de herinrichting van het maaiveld van de Garenmarkt (zonder parkeerplaatsen), na het gereedkomen van de ondergrondse parkeergarage aldaar.

 

 

 De huidige situatie op de Kaasmarkt (foto: gemeente Leiden).

 

Het Haarlemmerstraatblok (derde deel van het Aalmarktproject) wordt gesloopt en ingevuld met nieuwbouw achter historiserende gevels ten behoeve van de modeketen Zara. Er zijn geen monumentenpanden mee gemoeid en qua hoogte blijft men binnen het bestemmingsplan. De HVOL ziet geen reden hier bezwaar tegen aan te tekenen, ook al omdat het goed is dat aan de huidige leegstand en verloedering ter plaatse een eind komt.
Over het Ankerpark en het Blekerspark, beide onderdeel van het Singelpark, was de HVOL kritischer: te weinig werd rekening gehouden met de historie van dit stuk stadsrand. Overleg was eind 2017 nog gaande. Het overleg over de herinrichting van het aangrenzende Lakenplein is wegens een impasse tussen de gemeente en onder andere de omwonenden tijdelijk stilgelegd. Overleg over het heringerichte Morspoortplein, ook een deelproject van het Singelpark, lijkt nog niet ten einde. De HVOL blijft aandringen op het verwijderen van met name de traptreden.
Na Breestraat en Haarlemmerstraat (incl. Lange Mare) worden ook Hooigracht, Oosterkerkstraat, Havenplein, Oude Herengracht, Koepoortsbrug, Morsstraat en Plantage heringericht. Wat de HVOL betreft waren hier geen grote twistpunten.
In de werkconferentie van het Programma Binnenstad zijn twee door ons voorgedragen projecten goedgekeurd: in het kader van het ‘waterjaar 2018’ zullen meer bruggen dan tot dusverre in het seizoen van plantenbakken worden voorzien en er komt een project ‘Opschoning van het Leidse water’, waarbij gemeente, de HVOL en het Waterambacht Leiden een waterschouw zullen uitvoeren om te inventariseren wat er in het water en op de walkanten niet in orde is, opdat vervolgens gerichte handhavingsacties kunnen worden ondernomen. Het historische water is zo essentieel voor de kwaliteit van met name de binnenstad dat het hoog tijd wordt op te treden tegen de ‘verrommeling’, die lijkt toe te nemen.
Het hoger beroep tegen de aanleg van het megaterras van Annie’s bij de Raad van State diende op 18 december 2017. Omdat de gemeenteraad - ondanks ons verzoek zulks niet te doen - het omstreden beoogde terras alvast in het nieuwe bestemmingsplan binnenstad had opgenomen, heeft de HVOL, opnieuw samen met het Waterambacht, daar beroep tegen aangetekend bij de Raad van State.
Wat gemeentelijk beleid betreft, is met zienswijzen gereageerd op o.a. de Bedrijfs- en pleziervaartuigenverordening 2017 en op de Erfgoedverordening 2017.

 

 Commissie Niet-beschermd erfgoed

De Commissie Niet-beschermd erfgoed heeft over de wijk De Mors een artikel gepubliceerd in Oud Leiden Nieuws en het initiatief genomen tot een inventarisatie van bouwwerken e.d. in die wijk die het verdienen een beschermde status te krijgen. Het lukte nog niet om een groepje leden van de HVOL uit de wijk te interesseren om samen met de commissie die inventarisatie te maken. Als het na de herhaalde oproep in Oud Leiden Nieuws opnieuw niet lukt, zal de commissie de inventarisatie zelf doen.
Voor Zuidwest werd een eerste inventarisatie van te beschermen bouwwerken gemaakt. En er werd een werkbezoek voorbereid, samen met medewerkers van de gemeente, om een oordeel te kunnen geven voor een voorstel tot betere bescherming.
Nadat in 2016 woningcorporatie De Sleutels overstag was gegaan om de monumentenstatus van de zogeheten centrale blokken van De Oude Kooi te respecteren, is enkele keren overleg gevoerd met De Sleutels in het kader van de voortgang van de planontwikkeling voor herstel. Het ging daarbij om zaken als gevelbehoud, kleurstelling, kwaliteit van de fundering en de woningen achter de herstelde gevel en het terugbrengen van relevante bouwdetails. Er werd samengewerkt met de Stichting Behoud De Kooi, Heemschut en het Cuijpersgenootschap. De Sleutels kwam ook tot overeenstemming met de Bewonerscommissie, wat een goede basis biedt voor de gewenste instemming van minstens zeventig procent van de bewoners over het herstel.

Doorgang vanuit het Kooipark naar de Parkstraat (foto: Arie de Jong).

Voor de wijken De Mors, Zuidwest en de Stevenshof werd aandacht besteed aan het ‘beschermniveau’ dat thans door de gemeente wordt geboden, alsmede de grondslag waarop dat berust.

 

Werkgroep Monumentale kunst wederopbouwperiode

Onderzoek naar monumentale kunstwerken uit de wederopbouwperiode is in 2017 door de gelijknamige werkgroep voortgezet. Daarbij heeft zij regelmatig samengewerkt met drs. Yteke Spoelstra die van de gemeente een onderzoeksopdracht had ontvangen mede op basis van de door de werkgroep verrichte inventarisatie van kunstwerken. Buiten die onderzoeksopdracht vielen de monumentale kunstwerken in gemeentelijke en rijksmonumenten en verdwenen kunstwerken. Deze maken wel deel uit van het onderzoek van de werkgroep. Na voltooiing van het rapport-Spoelstra, heeft de gemeente de werkgroep betrokken bij de waardestelling van de opgenomen kunstwerken. In september is het rapport-Spoelstra door Erfgoed Leiden en Omstreken vrijgegeven en heeft de gemeente beleidsvoornemens van het college van B&W gepubliceerd ten aanzien van monumentale kunst. Deze beleidsvoornemens zijn voorgelegd aan de Adviescommissie Cultuurhistorie Leiden.
Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een aantal publicaties in de lokale pers (met name in het Leidsch Dagblad) over onze monumentale kunst, hetgeen de problematiek van het behoud van monumentale kunst in Leiden stellig een breder draagvlak heeft gegeven.
Samen met de Commissie Niet-beschermd erfgoed heeft de werkgroep in februari 2017 het initiatief genomen tot een brief van het bestuur aan de gemeente om de monumentstatus aan te vragen voor Stationsplein 107.
De gemeente heeft deze aanvraag aangehouden met het oog op de ontwikkelingsplannen voor het Stationsplein.
Vlak voor de jaarwisseling 2016/2017 heeft de HVOL bij het college van B&W een pleidooi gehouden om herplaatsing van uitgenomen monumentale kunst op te nemen in het programma van eisen van alle nieuwbouwplannen waarin de gemeente opdrachtgever of (mede)financier is. Volgens het college is dit niet altijd standaard wenselijk.
Het kunstwerk van Peter Struycken, dat is uitgenomen uit Dieperpoellaan 2, is aan een nader onderzoek onderworpen door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Een publicatie hierover in Oud Leiden Nieuws heeft geleid tot de ontdekking van een - helaas afgedekt - kunstwerk van Struycken in de Noachstraat.

    Wandreliëf van Peter Struycken op de oorspronkelijke locatie Dieperpoellaan 2, buitenzijde en binnenzijde (foto’s: Jos Hooghuis).

 

Commissie Dirk van Eck

De jaarlijkse Dirk van Ecklezing werd op 12 november gehouden door prof. Gert Oostindie en dr. Karwan Fatah-Black over Sporen van de slavernij in Leiden en kan een groot succes worden genoemd. Voor een groot publiek in de Lokhorstkerk hielden zij een uitgebreide inleiding over slavernij in het algemeen en de plaatsen in Leiden die daar een relatie mee hebben. Na afloop had de presentatie van het gelijknamige boekje plaats aan HVOL-voorzitter Rens Heruer, Natalie Wanga en Emma Lesuis, die zeer toepasselijke dankwoorden hadden. Aan de hand van het boekje kunnen geïnteresseerden een aardige wandeling of fietstocht in de omgeving maken.
Voor mogelijke onderzoeksgebieden op de wittevlekkenlijst van economische of sociale historische onderwerpen, was er helaas geen belangstelling.

Een nieuw initiatief was de Leidse Salon. Hierin wordt in een kleiner gezelschap een introductie door een deskundige of nauw betrokkene gehouden, waarna het onderwerp verder wordt uitgediept door de aanwezigen. Op 21 januari hield Chrystel Brandenburgh een inleiding over het archeologisch erfgoed van Leiden en vooral wat de stadsarcheologie ons kan leren over het leven in vroeger eeuwen, waarna zich een uitvoerige discussie ontspon over tal van facetten daarvan. De tweede had plaats op 2 april, toen Bart van der Steen (met Peter Burger en een tweetal studenten) een overzicht gaf van zijn onderzoek naar de kraakbeweging in vooral de jaren zeventig en tachtig in Leiden. Aangezien enige kopstukken uit de toenmalige krakerswereld aanwezig waren, ontspon zich een levendige discussie, waarbij de inleider heel wat nieuwe informatie en vooral persoonlijke ervaringen te horen kreeg. Alle aanwezigen vermaakten zich kostelijk; en dat is toch ook een doel van de Salon. Een voor het najaar voorgenomen Salon moest uitgesteld worden tot in januari 2018. Van de Salons is een verslag opgenomen in Oud Leiden Nieuws.

 

Commissie Jan van Hout

In 2017 is uitvoerig stilgestaan bij het overlijden van Karel Bostoen, op 15 december 2016. Karel Bostoen was een groot kenner van Jan van Hout, getuige ook zijn boek Hart voor Leiden, Jan van Hout (1542-1609). In het Leids Jaarboekje 2017 is een prachtige in memoriam van de hand van Johan Koppenol opgenomen.
De activiteiten van de commissie Jan van Hout kenmerkten zich vooral door publicaties van individuele leden. In het Jaarboekje 2017 is een bijdrage terug te vinden van commissielid Kees Walle, die samen met Herbert van Hoogdalem een artikel heeft geschreven over een van de voormalige begraafplaatsen, getiteld
Het Armenbolwerk. Of de geschiedenis van een vergeten begraafplaats.
De commissie heeft als gebruikelijk het jaar 2017 afgesloten met een sobere bloemlegging bij de plaquette van Jan van Hout in de Pieterskerk op 13 december en ’s avonds de zeer boeiende en goed bezochte Jan van Houtlezing aangehoord van dr. W. Otterspeer met als titel Het raadsel van de Universiteit.

 

 

Commissie Beeldbank

De Commissie Beeldbank heeft in 2017 weer een groot aantal collecties beeldmateriaal kunnen digitaliseren, bewerken en beschrijven. Er werden dit jaar zeven nieuwe collecties aan de Beeldbank toegevoegd. De Beeldbank omvat nu ruim 16.200 beelden. De Beeldbank maakt gebruik van de Memorix database van Erfgoed Leiden en Omgeving (ELO) en heeft een (gedeelde) werkruimte bij ELO aan de Boisotkade.
In 2017 is een begin gemaakt met het ompakken van oud beeldmateriaal van de Beeldbank in het archief van ELO in nieuw zuurvrij materiaal. In 2017 zijn tevens voorbereidingen getroffen om het beeldmateriaal via de website van de HVOL beter toegankelijk te maken, begin 2018 wordt de realisatie verwacht.
De stuurgroep heeft dit jaar één bijeenkomst voor alle vrijwilligers bij de Beeldbank georganiseerd. Daar heeft Cor Smit bij het vertonen van een oude film een verhaal verteld over de geschiedenis van de vuilnisdienst in Leiden. Dit jaar werden vier nieuwe vrijwilligers begroet. Drie vrijwilligers hebben aangegeven niet langer in de gelegenheid te zijn om werkzaamheden voor de Beeldbank te verrichten.
Ook dit jaar kreeg de Beeldbank weer de beschikking over een aantal collecties beeldmateriaal, waaronder een omvangrijke collectie foto’s van Niek Bavelaar. De Beeldbank heeft veelvuldig beeldmateriaal aan particulieren, kranten, uitgevers en ontwerpers ter beschikking gesteld. De door de Beeldbank geproduceerde Oud Leiden Kalender 2018 met het onderwerp ‘Openbaar vervoer in Leiden’ werd tijdens de dies van de HVOL gepresenteerd en is goed ontvangen. De Beeldbank was tijdens de dies van de HVOL en Open Monumentendagen aanwezig met een vernieuwde presentatie.
Ten slotte heeft een werkgroep Holvast van de Beeldbank zich beziggehouden met het voorbereiden van een pilot voor het digitaliseren van de collectie Holvast.

 

 

Oud Leiden Kalender 2018 ‘Openbaar vervoer in Leiden’.

 

 

Werkgroep De Stem van Leiden

De levensverhalen van de ‘gewone Leidenaar’ worden vastgelegd door De Stem van Leiden. Deze werkgroep is onderdeel van de Historische Vereniging Oud Leiden en werkt samen met Erfgoed Leiden en Omstreken. In het verslagjaar waren er voor de werkgroep 23 vrijwilligers actief, van wie er twintig in duoverband 24 interviews afnamen. Verder zijn er vrijwilligers die andere taken verrichten: samenvattingen maken, interviews nakijken en de content verzorgen voor De Stem van Leiden op de website van het ELO.
Vanaf de start van het project in 2014 tot en met 2017 zijn er vijftig interviews afgenomen, getranscribeerd en samengevat. Helaas staan er op de website van het ELO nog maar twee interviews die in 2017 zijn afgerond, hoewel de content wel regelmatig door de vrijwilliger van De Stem up-to-date wordt gehouden.
De werkgroep heeft in het verslagjaar vier keer vergaderd en is op excursie geweest naar een Katendrechts (Rotterdam) project rond oral history. De interviewers hebben in 2017 twee workshops oral history gevolgd bij het Instituut geschiedenis van de Rijksuniversiteit Leiden.
Om nieuwe respondenten en vrijwilligers te werven, is in 2017 een wervingsactie op touw gezet. Deze heeft 45 respondenten opgeleverd en vijf nieuwe interviewers. Aan het eind van het verslagjaar kwamen er dankzij de Dies nog zes interviewers bij.
Het Leidsch Dagblad heeft, naar aanleiding van de wervingsactie, niet alleen een leuk artikel over de Stem geplaatst, maar de krant zag er ook een wekelijkse zomerrubriek in voor 2017. Hiervoor konden respondenten hun verhaal nog eens kort opnieuw doen bij één van de redacteuren van de krant. Dit gebeurde in nauw overleg met de Stem van Leiden en op basis van de interviews die door de werkgroep zijn afgenomen.

 

 Een jeugdfoto van HVOL-lid Bob Oudshoorn, een van de geïnterviewden van De Stem van Leiden (foto: eigen collectie).

 

 Werkgroep Geveltekens

De werkgroep Geveltekens is in 2017 zeven keer bijeengekomen. Tijdens deze bijeenkomsten is de voortgang van de werkzaamheden besproken. Een selectie uit de vele activiteiten:

 

* Er is het verslagjaar stevig gewerkt aan de pagina’s van de werkgroep op de HVOL website. Speciaal aan de zoekmachine om meer achtergronden en gegevens van een gevelteken vindbaar te maken. Steeds weer worden er verhalen aan toegevoegd. De categorie ‘geveltekenswandelingen’ is geactualiseerd en de routes zijn nog beter te volgen.
* Het vergroten van de leesbaarheid van de stenen aan de St. Jeroensbrug is aangedragen door Dirk Geirnaert. Doel is om de zichtbaarheid van het chronogram van Jan van Hout en de vijf raadsels die daar in verwerkt zitten over het ontzet van Leiden zichtbaar te maken en daarmee te helpen met de oplossing (jaarboek 2012 p66 ev.) Het herstel is bij de gemeente Leiden aangevraagd ter beoordeling.
* De herschildering van de naam ’D’Heesterboom’ op het molenhuis van de molen de Heesterboom aan de Haagweg is voorbereid en staat op de rol voor maart 2018 (als het weer het toelaat en toestemming binnen is van betrokkenen).
* De werkgroep heeft herbevestigd dat ook snijramen tot het onderzoeksgebied van de werkgroep behoren. De werkgroep gaat ook hier inventariseren en ontsluiten. De eerste gegevens staan op de site.
* In 2017 is de gevelsteen uit de Dr. Van Voorthuizenschool in bezit gekomen van de werkgroep. De werkgroep heeft in het overleg van de erfgoedkoepel met de gemeente Leiden aandacht gevraagd voor het realiseren van de weesstenenmuur zodat ook deze steen herplaatst kan worden. Daarnaast brengt de werkgroep onder de aandacht van de gemeente dat bij het verlenen van sloopvergunningen, zeker voor gemeente panden, geveltekens veilig dienen te worden gesteld. Vooruitlopend daarop heeft de werkgroep de school aan het Ballonpad geïnventariseerd. Overleg over behoud van een aantal stenen loopt.
 
Molenhuis van houtzaagmolen D’Heesterboom (foto: Dik Kompier).

* Effectiever werken was onderwerp van gesprek. Daartoe is er een werkplan gemaakt, waarin diverse taken zijn neergelegd bij verscheidene personen. Die taken zijn voorlopig: publiciteit, ledenwerving, archivering met (historische en huidige) foto’s en verhalen, sociale media (Twitter, Facebook en YouTube en de website https://www.oudleiden.nl/commissies/geveltekens), onderzoek naar achtergronden van de geveltekens, restauratie en eventuele (her-) plaatsing.

 

Commissie Oud Leidenprijs

In het lustrumjaar voltrok de organisatie van de Oud Leiden Prijzen nieuwe stijl zich in samenwerking met het Leidsch Dagblad zoals gehoopt. In januari werd de publiciteit gestart en de mogelijkheid gegeven onderzoeken en manifestaties voor te dragen. Vervolgens gingen de jury’s voor de wetenschappelijke en de publieksprijs (onder voorzitterschap van resp. Rudi Ekkart en Rogier van der Sande) aan de slag. Dat resulteerde eind augustus in voor beide prijzen een shortlist, die voor de wetenschappelijke prijs vier boeken omvatte en voor de publieksprijs zes ‘manifestaties’. Voor de wetenschappelijke prijs werd het eindoordeel gegeven door de jury. Voor de publieksprijs wees ‘het publiek’ via een digitale stemming de winnaar aan. Er werden, na door verscheidene genomineerden gevoerde campagnes, meer dan 5.000 stemmen uitgebracht, met een duidelijke uitslag. De winnaar kreeg ruim 40 procent van de stemmen. De bekendmaking van de winnaars en de uitreiking van de prijzen vormden een geslaagde afsluiting van de lustrumbijeenkomst in de Hooglandse Kerk op 4 november. De overtuigende en waardige prijswinnaars waren Esther Mourits met haar boek Een kamer gevuld met de mooiste boeken. De bibliotheek van Johannes Thysius (1621-1653) en de herbegrafenis van Diederik van Leyden Gael, georganiseerd door de Stichting tot instandhouding Begraafplaats Groenesteeg.

 

 

Commissie Excursies

 

De volgende excursies hadden in 2017 plaats:

 

  • Zaterdag 26 maart: Wandeling langs historische winkelpanden in Leiden (in samenwerking met ELO).

  • Zaterdag 20 mei: Fietstocht naar Wassenaar met dorpswandeling en bezoek aan het bunkercomplex Rijksdorp (in samenwerking met de Historische Vereniging Oud Wassenaer).

  • Zaterdag 10 juni: Bustocht naar Heusden-vesting met stadswandeling en bezoek aan het Gouverneurshuis.

  • Zaterdag 16 september: Bustocht naar Ouwerkerk en Zierikzee met stadwandeling en bezoek aan het Watersnoodmuseum (in samenwerking met de Vereniging Stad en Lande van Schouwen en Duiveland).

     

    De Noorderhavenpoort in Zierikzee (foto: Wim Dool).

     

  • Zaterdag 7 oktober: Bezoek aan Den Haag met stadswandeling in de voormalige joodse wijk (thans Chinatown) en boottocht door de Haagse wateren.

     

    De belangstelling voor de excursies was weer groot, waardoor er wederom mensen teleurgesteld moesten worden. In 2017 werd het deelnametarief voor leden en introducés gewijzigd, zodanig dat introducés in het vervolg een hoger bedrag betalen ten opzichte van de leden.

     

 

Commissie Lezingen

De volgende lezingen werden in 2017 georganiseerd:

  • Woensdag 1 maart, Lokhorstkerk, Sander Wassing, Leiden, de beeldenstorm en Alva’s raad van beroerten.

 

Woensdag 29 maart, Stadhuis, Burgerzaal, Algemene Ledenvergadering, Ankie de Jongh-Vermeulen, 100 jaar De Stijl.

 

Woensdag 14 juni, Lokhorstkerk, Evelyne Verheggen, De rijke interieurs en het kostbaar erfgoed in Leidse kerken.

 

Vrijdag 8 september, Rijksmuseum van Oudheden, OMD-lezing, Jacques Meerman, Hutspot revisited. Na afloop van de lezing werd het eerste exemplaar van het boek ‘Kleine geschiedenis van de hutspot’ door de spreker aangeboden aan de voorzitter van de HVOL.

 

Woensdag 11 oktober, Lokhorstkerk, Frits van Oosten, De stad en de wethouder.

 

Weekend van de Leidse geschiedenis, donderdag 2 november, P.J. Bloklezing in samenwerking met de Universiteit Leiden en het Leidsch Dagblad, Academiegebouw, Klein Auditorium:
Dirk van Delft, Digitalisering van de Boerhaave-archieven in St. Petersburg
Harm Beukers, De faam van Boerhaave.
Ter gelegenheid van de lezing verzorgde de Universiteitsbibliotheek een kleine pop-up tentoonstelling in de Beeldenzaal van documenten m.b.t. Boerhaave.

 

Weekend van de Leidse geschiedenis, zaterdag 4 november, Hooglandse Kerk, 115de Dies; Diesrede door Henri Lenferink (Leidse identiteiten).

 

Koor van de Oud-Katholieke kerk aan de Zoeterwoudsesingel (foto: Arjan Bronkhorst)

 

 

Woensdag 8 november, Stedelijk Gymnasium Fruinlaan, in samenwerking met boekhandel De Kler, Onno Blom, Het litteken van de dood.

 

Zondag 12 november, Dirk van Ecklezing, Lokhorstkerk, Gert Oostindie, Sporen van slavernij in Leiden. Na afloop van de lezing werd het eerste exemplaar van het boek ‘Sporen van slavernij in Leiden’ (auteurs Gert Oostindie en Karwan Fatah-Black) aangeboden aan HVOL-voorzitter Rens Heruer, Nathalie Wanga en Emma Lesuis.

 

Woensdag 13 december, Jan van Houtlezing, Lokhorstkerk, Willem Otterspeer, Het raadsel van Jan van Hout.

 

 

In het kader van het Weekend van de Leidse geschiedenis was op vrijdag 3 november onder leiding van Dick de Boer en Olga van Marion in de Burgerzaal van het Stadhuis het derde symposium van de Commissie Leidse Symposia, initiatief van de Stichting Historisch Leiden en waarin de HVOL participeert. Het thema was ‘Leidse identiteit(en)’. Sprekers waren Olga van Marion, Manon van der Heijden, Dick de Boer, Zoran Kwak, Julia Duijvekam, Chrystel Brandenburgh en Cor de Graaf. Beoogd wordt een stand van zaken te geven van recent en multidisciplinair onderzoek, onder meer met het oog op het uitlokken van verder onderzoek.

 

Bestuur, commissies en werkgroepen

De volledige namenlijst is te vinden in het Leids Jaarboekje en op de website van de HVOL.

 

Vertegenwoordigingen

De voorzitter van de HVOL is qualitate qua voorzitter van de Stichting Historisch Leiden (SHL), waarin drie voormalige stichtingen die zich met Leidse historie bezighielden, zijn opgegaan. De SHL is onder andere verantwoordelijk voor de uitgave in 2017 van de 2de druk van de Canon van Leiden en van de 1ste druk van de Engelse vertaling daarvan. De SHL is jaarlijks medeorganisator van het Weekend van de Leidse geschiedenis. Vanaf 2017 wordt het bestuurswerk van de Stichting Het Kleine Leidse Woonhuis verricht door het bestuur van de SHL.
Ongeveer twee keer per jaar vindt overleg plaats tussen de wethouders en ambtenaren van de sector cultuur van de gemeente Leiden enerzijds en verenigingen en stichtingen die lid zijn van de Erfgoedkoepel anderzijds. De HVOL en de gemeente zijn wisselend voorzitter van dit overleg, waarbij erfgoedzaken - zowel aanstaande als actuele kwesties - aan de orde komen. 
Leen Barendregt vertegenwoordigt de HVOL in de besturen van de Molen De Put en van de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL).

 

 

 

 

 

 

 

De excursiecommissie organiseert elk jaar 5 à 6 excursies binnen de regio en daarbuiten. Voor elke excursie probeert zij een historische gebeurtenis als onderwerp van te kiezen waarin Leiden een rol heeft gespeeld, of waarin soortgelijke dingen zijn gebeurd als in Leiden. Het uitkiezen van zo'n onderwerp gebeurt tijdens een vergadering. Dan wordt er ook een team van 2 tot 3 mensen samengesteld dat de excursie gaat uitwerken en met een plan komt. Over het algemeen wordt hiervoor de plaatselijke historische vereniging of de oudheidkamer geraadpleegd. Als dit plan is goedgekeurd door de commissie, wordt er een bezoek gebracht aan de betreffende locatie. Het programma wordt vastgesteld en de kosten worden bepaald. Als de excursie definittief is vastgelegd, wordt er een aankondiging gepubliceerd in Oud Leiden Nieuws en op de website. Op de website wordt ook een inschrijfformulier geplaatst. Een van de leden zorgt voor de plaatsing van de aankondiging, een ander houdt de stand van het aantal intekenaars bij en de penningmeester zorgt voor de overgemaakte gelden.

De Atlantikwal in Wassenaar, een van de recente HVOL-excursies

Op dit moment bestaat de commissie uit zes leden, maar aan het eind van dit jaar zullen er twee leden stoppen. Zowel penningmeester Ingrid Engel als voorzitter/secretaris Rob Smit zijn dan 8 jaar aan de excursiecommissie verbonden geweest en volgens de regels van de vereniging is dat het maximum. De commissie zoekt dus dringend twee nieuwe leden. Wie hierin geïnteresseerd is, kan eerst enkele maanden meelopen voordat er een definitieve beslissing over het lidmaatschap van de commissie genomen wordt. Hebt u zelf belangstelling voor het lidmaatschap van deze commissie of kent u iemand die daar misschien belangstelling voor heeft om? Neem dan contact op via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of telefonisch op 071-5210752 (Rob Smit) of 071 3411533 (Wim Dool). Zij kunnen u dan persoonlijk antwoord geven op uw vragen.

 Op zondag 8 juli werd in een korte plechtigheid een soort logo aan de zaagschuur van molen De Heesterboom aan de Haagweg onthuld. Na een korte inleiding door de voorzitter van de stichting die eigenaar is van de molen, Bart van Leeuwen, en de voorzitter van de werkgroep Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, Alexander Geertsema, vond de onthulling plaats door vier personen. Dat waren naast de al genoemden ook Joop Gijsman van Stichting Industrieel Erfgoed Leiden en Frederik Zevenbergen, gemeenteraadslid. Het zichtbaar geworden gevelteken bestaat uit een kale boom en de tekst DE HEESTERBOOM. De boom staat uiteraard voor de naam van de molen.

 

Molen gevelteken Molen schilder
Het gevelteken van molen De Heesterboom (foto: Dik Kompier). Schilder Jan Willem Bruinsma aan het werk (foto: Dik Kompier).

 

Op de plek van De Heesterboom staat al erg lang een zaagmolen. Deze werd op 8 januari 1796 gekocht door Johannes van Hees, een houthandelaar. Helaas brandde de molen door onbekende oorzaak in de nacht van 25 op 26 augustus 1802 tot de grond toe af. Op 27 januari 1803 verleende de Gemeenteraad van Leiden toestemming om de molen te herbouwen en dat zal Van Hees nog wel in dat jaar gerealiseerd hebben, al staat op de molenbaard (een plank onder de askop) het jaartal 1804. Van Hees verkocht de molen en houtwerf in 1815 aan Leendert Dorrepaal en Hendrik Meygaarden en uiteindelijk werd in 1856 D.D. Noordman eigenaar, wiens nakomelingen de molen voor de toekomst veiliggesteld hebben in de Stichting Houtzaagmolen de Heesterboom. Joep Noordman, secretaris van deze stichting, is ook directeur van het houtbedrijf naast de molen.


Een lid van de werkgroep Geveltekens, Hans de Sterke, zag een oude afbeelding van de zaagschuur, gezien vanaf de Haagweg, en constateerde dat daar een boom in de top te zien was en de naam van de molen daaronder, terwijl die inmiddels niet meer aanwezig waren op de huidige gevel. Al snel kwam het plan op om dit gevelteken weer aan te brengen; de ruimte ervoor was aanwezig. Een lid van de werkgroep Geveltekens en bijna buurman van de molen, Dik Kompier kaartte de wens voor herschildering bij het bestuur aan. Wel ontstond enige discussie over de vorm van de boom en vooral de schrijfwijze van de naam: op diverse oude foto’s bleek die telkens anders gespeld te zijn, waaronder ook d’Heesterboom. Uiteindelijk heeft het stichtingsbestuur de knoop doorgehakt en gekozen voor De Heesterboom.

Dik Kompier heeft zich ingespannen om de kosten van het weer op de gevel schilderen gefinancierd te krijgen; dat is door de Historische Vereniging Oud Leiden en de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden gerealiseerd. De bekende ‘gevelschilder’ van onder meer de muurdichten en formules Jan Willem Bruins heeft ook hier weer een staaltje van zijn kunnen geleverd. En dus prijkt de naam en logo van De Heesterboom nu weer in volle glorie. De grote groep vrijwilligers die de molen bedient, er dus nog werkelijk op windkracht boomstammen tot planken verzaagt, is er ook heel trots op. Dat de molen nog maar veel mag zagen en het gevelteken lang mag blijven bestaan!

 

aalmarktTegelijk met Sail Leiden 2018 is op 27 juli de fotowedstrijd 'De schoonheid van het Leidse water' gestart. Deze wedstrijd is een onderdeel van het project ‘Opschoning van het Leids water’ in het kader van het Programma Binnenstad 2018 van de gemeente Leiden. De wedstrijd wordt georganiseerd door de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) en het Waterambacht Leiden (WAL), in samenwerking met de gemeente Leiden. De wedstrijd eindigt op zaterdag 15 september 2018.

Inwoners van Leiden en de Leidse regio kunnen deelnemen met maximaal drie foto’s die gestuurd moeten worden Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Een onafhankelijke jury zal na de sluitingsdatum beslissen over de toekenning van drie verrassende prijzen, die uiteraard met het Leidse water te maken hebben. De prijsuitreiking geschiedt op 17 oktober 2018 tijdens een watersymposium van het WAL.

REGLEMENT FOTOWEDSTRIJD ‘DE SCHOONHEID VAN HET LEIDSE WATER’

De wedstrijd maakt deel uit van het project ‘Opschoning van het Leids water’ in het kader van het Programma Binnenstad 2018 van de Gemeente Leiden.
 
Artikel 1. De fotowedstrijd wordt georganiseerd door de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) en het Waterambacht Leiden (WAL), in samenwerking met de gemeente Leiden, hierna te noemen ‘de organisatoren’. De wedstrijd begint op 27 juli 2018 en eindigt op zaterdag 15 september 2018 om 23:59.
 
Artikel 2. Gerechtigd tot deelname zijn inwoners van Leiden en omgeving, voor dit reglement is dat het beheergebied van het hoogheemraadschap van Rijnland. Bestuursleden van de HVOL en het WAL alsmede leden van de jury mogen niet deelnemen. Deelnemers jonger dan 18 jaar behoeven
schriftelijke goedkeuring voor hun deelname door hun ouders of voogden. Door hun deelname aanvaarden de deelnemers alle bepalingen van dit reglement en de beslissingen van de jury en de organisatoren. Dit wedstrijdreglement zal worden gepubliceerd op de websites van de HVOL en het
WAL. 
 
Artikel 3. Iedere deelnemer mag (maximaal) drie foto’s inzenden. Inzending dient per e-mail te geschieden als bijlage in .JPG-formaat van maximaal 4MB per foto naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. De foto’s dienen aantoonbaar in 2018 te zijn genomen en mogen niet ‘gefotoshopt’ of anderszins bewerkt zijn. De foto’s mogen niet indruisen tegen de openbare orde en de goede zeden. Foto’s die niet aan die criteria voldoen dingen niet mee naar de prijzen.
 
Artikel 4. De deelnemer verklaart door deelneming dat hij de maker is en alle rechten op de foto bezit. Indien er personen op de foto staan afgebeeld verklaart de deelnemer dat hij de toestemming van deze personen bezit om hun portret te reproduceren. De deelnemer vrijwaart de organisatoren
voor eventuele schadeclaims. 
 
Artikel 5. Een onafhankelijke jury beslist over de winnaars. De organisatoren accepteren het oordeel van de jury, tenzij zij een beroep moeten doen op artikel 3, voorlaatste zin.
 
Artikel 6. Er zijn drie verrassende specifiek Leidse water-gerelateerde prijzen te winnen: een hoofdprijs, een tweede prijs en een derde prijs.
 
Artikel 7. De prijsuitreiking zal geschieden op 17 oktober 2018 tijdens een watersymposium van het WAL. Mocht dit onverhoopt niet mogelijk zijn, dan zal de prijsuitreiking plaatsvinden tijdens de dies van de HVOL op 3 november 2018. De prijswinnaars zullen van tevoren op de hoogte worden gesteld
van het feit dat zij een prijs hebben gewonnen, zonder specificatie van welke prijs dit is (eerste, tweede of derde).
 
Artikel 8. De gemeente Leiden, de HVOL en het WAL verwerven het onbeperkte recht de prijswinnende foto’s om niet te gebruiken voor publicaties in welke vorm dan ook.
 
Artikel 9. De organisatoren aanvaarden geen aansprakelijkheid voor ongevallen, kosten, directe of indirecte schade naar aanleiding van deelname aan deze wedstrijd of de uitreiking van de prijzen.
 
Artikel 10. Over wedstrijdreglement, verloop van de wedstrijd en prijsuitreiking kan met de organisatoren niet worden gecorrespondeerd.

 

 

WeeshuisIn 2007 kocht de Stichting Utopa het Heilige Geest- of Arme Wees- en Kinderhuis van de gemeente Leiden met de verplichting tot restauratie. Na een omvangrijke en kostbare restauratie werd in 2010 het aloude Weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht in Leiden geopend als het Utopa-Weeshuis/Kinderrechtenhuis. Het publiek is sinds juni 2018 in de gelegenheid om dit prachtige gebouw ook van binnen te bekijken door een bezoek aan de tentoonstelling De Wezen Spreken.

Aan de hand van voorwerpen, afbeeldingen, gesproken tekst en het gebouw en het interieur worden leven en werk van de weeskinderen én van de regenten getoond.
De tentoonstelling is geopend op woensdag, donderdag en vrijdag van 13.00 tot 16.30 uur. De toegang is gratis, inclusief een uitgebreide tentoonstellingsgids. Voor een rondleiding in de Regentenkamer (op woensdag om 13.30 uur) is aanmelding vooraf nodig via de website van het Weeshuis: www.utopa-weeshuis.nl. Algemene en uitgebreide informatie over ontstaan en doelstelling van de Stichting Utopa staat op de website www.utopa.nl.

(NB. De tentoonstelling is i.v.m. de vakantieperiode gesloten op vrijdag 17, 24 en 31 augustus 2018 en op woensdag 3 oktober i.v.m. Leidens Ontzet)