amh_21_10 amh_21_10 amh_21_10
't Vertooch nopende het Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant (1595)

21.10 concept van den Hogen Raedt

  Volgende denwelcken bij den voorschreven Hogen Raede geraempt ende overgelevert is 'tgeen hiernae volcht.
Insertie van 't concept van den Hogen Raedt [Het concept van de Hoge Raad is met uitzondering van de onderstreepte tekst identiek met het ontwerp van de stad Leiden. De schrijfwijze van enkele woorden verschilt.]
  1. Nyemant en sal van nu voortaen ende beginnende metten <87mm> toecomenden jaere 1592 uyt sijne veenen, te weten onvruchtbaere landen mogen delven, mouren trecken ofte baggeren, 'twelc men nompt slachturven, {264v} tensij met voorgaende toelaetinge van schouten ende ambachtsbewaerders in 't bedrijff aldaer de voorschreven veenen gelegen sijn. Ende tot dien eynde in seecker register dat daervan in elcken ambacht sal werden gehouden, angeteyckent (ende) opgeschreven zijnde ende belofte gedaen hebbende van in plaetse ofte tegens elcke tachtentich tonnen turffs die hij sal turven (nopende dewelcke gissinge ende reeckeninge gemaect sal werden tegens vijff tonnen uyt elcke viercante roede Rijnlantsche mate) binnen 'sjaers daeraen weder toemaecken ende tot behoirlick teelandt, weylandt ofte hoeylandt te brengen een gelijcke roede van de onvruchtbaerste landen die hij in denselven ambachte heeft. Ten minsten dat hij eene roede noten, {265r} met elst bepoten ende die stellen sal op twe off derdalff roede-voeten van den anderen, maeckende vierendetsestich elsen op elcke viercante roede. Voor welcke toemaeckinge elckeenen gehouden is te verbinden ende ten onderpande te stellen sijne onroerende goeden gelegen onder den bedrijve daer hij slachturft, indien hij aldaer eenyge heeft. Indien nyet, daervooren te stellen behoorlicke vaste borchtochte, de vierschaere aldaer onderworpen ten vernougen van schout ende ambachtsbewaerders. In sulcken verstande dat zij de schamele ende <87nn> onvermogende in denselven ambachte wonende sullen mogen (laten) volstaen mits hem tot deselve toemaeckinge vereedtplicht(ende) ende daer beneffens verclarende dat sij dairvooren geen borge en hebben weeten {265v} te crijgen ofte souden connen stellen.
  2. Ende omme tot de voors. toelatinge ende opschrijvinge te comen, sullen de voors. schouten ende ambachtsbewaerders goets tijts in den beginne van elcken jaere vóór den eerste martii ter gewoonlicker plaetse in der kercken ende vierschaeren voir den volcke meest vergadert (sijnde), doen afflesen ende uytroupen dat sij seeckeren dach off dagen voor halff maert nae de grote van 't ambacht, die zij met aenwijsinge van plaetse daer benevens sullen noemen ende verclaeren, sitten sullen omme alle personen versouckende voor dat jaer te mogen slachturven, aen te teyckenen ende van deselve naerder te verstaen de plaetse daer sij sulcx begeeren {266r} te doen. Vorder de beloften omme weder toe te maecken ende de versekertheyt ende borchtochten dairvooren te ontfangen. Ende ten lesten de goede luyden in haer versouck te bewilligen, indien geen wettige redenen van weygeringe in de wege en sullen sijn.
  3. Welcke sidtdagen ygelick dien 't aengaet, gehouden is waer te nemen, hem daernae te gedragen ende gehouden sullen werden tot coste ende lasten van de ambachte, elck in 't sijne. Des sullen degeene die nae beloop van den sidtdagen aenteyckeninge <87o> ende toelatinge versoucken daertoe oock ten goetduncken van schout ende ambachtbewaerders mogen werden ontfangen ende opgescrheven, mits hem {266v} in alles gedragende nae 'tgunt voorschreven es ende betalende vier stuvers voor d'extraordinarise moeyten van den voorn. schout, ambachtsbewaerders ende secretaris. Dewelcke van alle 'tzelve pertinente aenteyckeninge gehouden sijn te doen in een bouck ofte register behoorlick innegebonden, dat sij partinentelick155 daertoe sullen houden ende bewaeren, innehoudende verclaringe van dach, tijt ende personen, waer de landen daeruyt gemourt wort, sijn gelegen, van de belenden, gebuyren of aenpalende landen ende van de verseeckertheyden ofte borchtochten voor de beloofde toemaeckinge gestelt. Ende sullen de voorschreven schouten ende ambachtsbewaerders {267r} 't voors. register onderteyckenen ende sulcx met haer hantschriften bevestigen.
  4. Van gelijcken en sal nyemant eenyge vruchtbaere landen mogen innesteecken omme te slachturven sonder voorweten ende speciael bewilligen van schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van de plecke, daertoe collegialiter vergadert sijnde, gedragen ende mits hem vorder in alles gedragende sowel in 't opscrijven, belofte van weder toe te maecken, als daervooren verseeckertheyt ofte borge te stellen gelijck voors. es.
  5. Ende belangende het innesteecken van landen omme steen, potten, pannen, tichelen, estricken ofte yet anders daervan te backen, sullen degeene die sulcx begeren te doen, alvooren eenyge {267v} partie inne te <87pp> steecken den schout ende ambachtsbewaerders van der plecke daervan gehouden zijn te verwittigen ende 'tselve met verclaringe van de plaetsen ende van de belenden in haer voors. bouck ofte register te doen aenteyckenen mede gelijcke belofte te doen, 't landt dat zij begeeren te ontgronden ofte verdelven, weder tot goet weylandt ofte saylant binnen twe jaeren ten langsten toe te maecken, haere andere onroerende goederen onder 'tselve bedrijff leggende daervooren ten onderpande te verbinden onder156 borchtochte te stellen alsvooren. Ende 'tselve gedaen sijnde sal degeene die de ontgrondinge begeert te doen voor ende aleer yet inne te steecken van de voors. {268r} verclaringe gehouden wesen te nemen acte onder de hant van den secretarys van den ambacht ende die te leveren in handen van den dijcgrave ende hogeheemraden teneynde zij opte toemaeckinge mogen opsicht nemen naer behoren. Des so en sal nyemant eenyge landen mogen ontgronden, leggende binnen de twintich roeden van binnen den Hoogen Rijndijck.
  6. Indien hem yemant vervorderde voorts te vaeren tot de ontgrondinge van eenige landen sonder hem nae 'tgundt voorschreven es te gedragen, die sal verbeuren nopende de onvruchtbaer landen voor elck perceel landts bij hem begonst te ontgronden 20 guldens van 40 grooten 't stuck, maer (over) de vruchtbaere landen gelijcke 40 guldens. {268v} Ende sal elck in 't sijn de vordere ontgrondinge metterdaet bij den schout van der plecke verboden werden totter tijt toe hij hem nae den inhouden deser ordonnancie sal hebben gereguleert. Ende <87qq> indien nyettegenstaende daermede voortgevaeren worde, sullen de tegendoenders daerover arbitralick werden gestraft bij den dijcgrave van 't quartier ofte bij den hooftbailly van der plecke daeronder zij sorteren, die daervan bij praeventie d'eerste kennisse sal nemen. Denwelcken bij de voors. schout onder sijnen eedt daervan gehouden wert te verwittigen binnen 14 daegen. Vorder bij soverre den schouten ende ambachtsbewaerders van 'tgunt voorschreven es {269r} te doen onwillich offe versuymich waeren, zullen staen tot gelijcke arbitrale straffe van den dijcgraeff ende hooftbailly bij praeventie alsvoren.
  7. Dat nyemant voortsaen eenyge veenlanden ofte moeren teneynde omme daeruyt te slachturven directelick ofte indirectelick meerder off cleynder sal mogen smaldelen 'tsij bij vercopinge, deelinge, erffscheydinge, mangelinge ofte andersints dan voor 't minste portie tot één morgen ofte seshondert roeden toe sonder minder op de verbeurte van twintich guldens ende uyt minder partye nyet te mogen slachturven. Dat mede de swetten in de lengte door eenich perceel gedolven sijnde men de ribben van dien nyet onderwaerts {269v} en sal mogen doen delven op gelijcke pene als boven.
  8. Elckeenen sal oock sonder consente off bewillinge van sijnen buyerman, die hem met slachturflanden naest belandt es op sijnen landts uyt de sijdel ofte scheyslooten mogen slachturfven, mits laetende <87rr> aen wedersijden soveel landts als die wijte van de geheele sloot. 't Welck te verstaen is dat de sloot wijdt sijnde twaelff voeten, aen elcke zijde twaelff voeten lant sal moeten hebben ende soo voorts naer beloop van dien. Tenwaere schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van der plecke uyt saecke van de laege mouren met goede voorgaende kennisse ende genomen informatie collegialiter anders bewillichden.
  9. Des so en sal nyemandt enyge {270r} plancken of horden, 'tsij in ofte over de swetten, hem alleen ofte met sijnen buyrman in 't gemeen toecomende, mogen leggen, op scheepen ofte schuyten, op een drijvende dwersplanck ofte op den anderen cant omme daerop staende te slachturven ende zijnen canten onder cot ofte hol te maecken, ende oock eenyge plancken ofte horden slachturvende bij hem hebben mogen, maer sal elckeen op sijnen cant staende moeten blijven. Ende omme deselve cant staende te houden mogen haer behelpen met voetborden onder haere voeten te binden ende sulcx sijn arbeyt ofte werck te mogen doen, telcken op een boete van twintich guldens. Welverstaende dat men {270v} uyt oude verdolven swetten voor 't eerste off ten langsten voor het tweede jaer met een dwersplanck middenuyt sal mogen slachturven, sooverre schout ende ambachtsbewaerders bevonden dat zonder plancken de mour nyet bequamelick op den acker getrocken en soude mogen werden.
  10. Maer zooveel belangt <87ss> 't slachturven daer goede vruchtbare landen naestgelegen ende aen belent sijn, de scheysloten van dien en sal nyemant - al waer `t dat hij oock op sijnen cant als vooren bleeff - mogen slachturfven dan met voorgaende speciael toelaten ende bewilligen van schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van der plecke collegialiter daertoe vergadert zijnde, naerdat deselve partye {271r} dien 't aengaet ende daerbij beschadicht soude mogen weesen alvooren daerop sullen hebben gehoort.
  11. Soo wye enyge canten afsteeckt, die sal de boncken off affgesteecken soden moeten ophaelen sonder die te mogen laeten drijven, oock nyet in zijn eygen swetten, op de boete van ses guldens daervan de aenbrenger de helft hebben sal. Ende belangende de voors. boncken jegenwoordelicken in yemants swetten drijvende, deselve sal elckeenen binnen seeckeren tijt hem bij schouten ende ambachtsbewaerders van 'tselve ambacht voor te stellen naer de groote off menichte van dien wech te doen nemen, mits dat de goedeluyden 'tselve gedaen sijnde de moer in sodanyge swetten {271v} zijnde sullen mogen uytbaggeren in schouwen off schepen, op pene ende verbeurte van deselve swetten ende de moeren daerinne sijnde ten behouve van den ambachten.
  12. Nyemant en sal vóór den eersten aprilis noch naer den eersten augusti <87tt> nochte oock meer dan twe maelen op een jaer uyt een sloot, dobbe, pet ofte swet mogen slachturven. Telcken op verbeurte van thien guldens mitsgaders van de turff, die voor off nae den voorschreven tijt off oock boven de twede reys geslagen sal zijn.
  13. Men en sal geene ribben smalder mogen maecken dan thien roede voeten ende deselve daertoe gebracht ofte nu ter tijt smalder {272r} zijnde en sal hem nyemant vervorderen die aff te steecken, mer gehouden zijn alsvooren mit elst te bepoten, tenwaer in de swetten noch enyge moeren mochten wesen. In welcken gevalle de eygenaer deselve binnen twe jaeren eerstcomende daeruyt sal mogen haelen met voorgaende speciael consent van den schout ende ambachtsbewaerders in elcken bedrijff. Telcken op een boete van thien guldens.
  14. Geene swetten en sullen wijder gemaect mogen worden dan twintich roede voeten. Ende so wye deselve breder maect off die enyge van dien jegenwoordelicken boven deselve maete van 20 voeten sijnde, verwijt, sal {272v} telcken verbeuren twintich guldens, tenzij de gelegentheyt ende de aert ofte natuyre van 't lant anders waere vereysschende. 't Welck d'eygenaer den schout, ambachtsbewaerders ofte schepenen van der plecke collegialiter vergadert sijnde tevooren gehouden is te kennen te geven omme daerinne bij hemluyden, <87vv> indien de naestgelegen ackers ofte ribben merckelicken breeder sijn dan thien roede-voeten, gedaen te werden als 't behoort. Daernaer hem deselve sullen hebben te reguleren.
  15. Nyemant en sal uyt enyge oude ribben, gelegen sijnde tusschen verdolven swetten, mogen slachturven ofte deselve affsteecken, tensij de voorgaende verdolven swetten aen wedersijden {273r} gelegen eerst tot lant gemaect hebbende. Telcken op een boete van twintich guldens.
  16. Insgelijcx en sal nyemant uyt eenyge poelen off plassen mogen slachturven ofte baggeren, hoe ende in wat manieren 'tselve soude mogen geschieden, op den boete van twintich guldens ende verbeurte van den turff, tenwaer de canten van deselve poelen off plassen sulcx waeren bepoot dat schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van der plecke collegialiter goet vonden ende verclaerden dat hetselve zonder naedeel, hinder ofte schaede van 't gemeenelant soude mogen geschieden. In welcken gevalle - mer anders nyet - sij sulcx sullen mogen toelaeten. {273v} Ende bij soverre bevonden mocht werden de bepotinge nyet te helpen, mer de plassen te vergroten ende te vermeerderen, dat de eygenaer van de voorschreven plasch in sulcken gevalle aleer hij uyte voors. plasch sal mogen slachturven ofte baggeren, gehouden <87ww> sal sijn den buytencant van dien behoorlick te beplanten157 ende sulcx te verseeckeren ende bevestigen, dat de canten nyet vorder en verminderen. Telcken op een boete van twintich guldens ende verbeurte van den turff.
  17. Mede en sal nyemant in eenyge schuyten, schouwen, scheepen ofte hoe men die anders soude moghen {274r} noemen, eenyge moeren trecken off baggeren omme elders te worden vervoert ende gebracht. Telcken op een boete van twintich guldens ende verbeurte van de voors. schuyten, schouwen, schepen ofte anders mette getrocken moeren. Tenwaere in plassen als voorschreven es ofte bij voorgaende speciael consent van schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van der plecke. Des en sal nyemant uyt enyge gemene heynsloten mogen baggeren in schuyten, schepen ende pramen dan mit consent van zijnen buyrman, deselve heynsloten in 't gemeen toecomende.
  18. Van gelijcken en sal (men) aen geene wegen ofte caden, noch oick in schoubaere {274v} wateringen mogen moeren trecken of baggeren omme in eenyger manieren turff daeruyt te maecken, dan bij toelaeten ende bewilginge van den schout, ambachtsbewaerders ende schepenen van der plecke. Op een boete van thien ponden ende verbeurte van den turff. Ende zoo wanneer eenyge wateringen gesuyvert, gereynicht <87xx> ofte gediept worden, zoo sal 'tgene daeruyt compt als oock de uytgeschoten aerde ten naesten wege ofte cade gebracht werden ende aldaer blijven moeten op de voorschreven boete.
  19. Elckeenen die volgende 't verloff hem gegeven eenyge 'tsij veenen off cleylanden sal hebben {275r} innegesteecken ende begonst te ontgronden, is gehouden te voldoen de beloften bij hem op 't inwilligen gedaen. Te weten, zoveel de veenen aengaet, in den volgenden jaere voor elcke tachtich tonnen turffs, daervoor men zestien roeden beslagen velts reeckent, een roede van de onvruchtbaerste landen, die hij in denselven ambachte heeft toe te maecken ende te brengen tot behoorlick teelandt, weylandt off hoylandt, daerinne de ribben in 'tselve toegemaecte weer gelegen, mede sullen werden gemeten, off een gelijcke roede met elst te noten ende poten alsvooren. Ende soveel de cleylanden aengaet, binnen twe jaeren ten {275v} langsten 'tgene bij hem ontgront ofte uytgedolven sal wesen, weder te brengen ende toe te maecken tot goet weylandt ofte saeylandt. Op een boete belangende de veenlanden van twintich guldens ende belangende de cleylanden van hondert guldens ende evenwel in de voors. toemaeckinge gehouden te sijn. Ende indien zij daertoe naer voorgaende wete ende bevel vanwegen den schout van der plecke te doen binnen 't eerste daeraen volgende jaer vertreckende ende in <87yy> weygeringe waeren, sal de voors. schout de toemaeckinge gehouden sijn selffs te doen ende te benaerstigen tot coste van den breuckige. Ende de penningen die hij {276r} uytleyt aen denzelven weder te verhaelen ende inne te winnen tweschat aen gelde ende vierschat aen pande. Vorder oick, indien de voors. schout 'tselve langer als jaer ende dach ten hoochsten twe jaeren naeliet te volbrengen, sal den dijcgraeff ofte hooftbailly van der plecke 'tselve mogen doen tot laste van den schout bij gelijcke wegen van executie alsvooren.
  20. Omme nu tot kennisse te comen off de jegenwoordige ordonnantie nyet en wort overtreden noch tegengecomen, ende de landen nyet teveele en werden affgesteecken, verslachturft ende tot waeter gemaect, maer {276v} datter desen volgende lants genouch blijft omme toe te maecken, te noten ende te poten, soo sullen de schouten ten overstaen ende met kennisse van de ambachtsbewaerders in elck bedrijff jaerlicx recht voor Sint-Jacobsdage ter behoorlicker plaetse alsvooren bij kerck ende vierschaeren geboden doen uytroupen, dat sij tusschen Sint-Petersdach-in-de-banden, dewelcke is den eerste augusti, ende halff den ougstmaent siddach zullen houden ter plaetse bij hemluyden daer beneffens te verclaeren, teneynde eenygelick in denselven <87zz> somer geslachturft hebbende, come laten aenschrijven {277r} hoeveel roetaelen hij met turff sal hebben beleyt. Ende met eene wege oock aen te geven, te verclaeren ende aen te wijsen waer elckeenen in plaetse van hem geslachturffde van den voorleden jaere sal hebben toegemaect, genoot ende bepoot, met verclaringe van de belenden ende bepalingen van dien.
  21. Sonder dat yemant nyeu consent ofte verloff omme vorder te mogen slachturven sal mogen werden gegeven eer ende alvooren hij de voorschreven verclaringe ende aenwijsinge gedaen - ende is 't noot - 'tselve op 't versouck van den schout ende ambachtsbewaerders bewesen sal hebben. Op pene van aen den schout ende ambachtsbewaerders bij dijcgraeff ofte hooftbailly bij preventie als vooren verhaelt te werden gelijcke {277v} boeten als degene die in gebreecke sijn geweest heure landen toe te maecken, zullen moeten gelden.
  22. Welcken voorschreven sidtdach elckeenen die 't aengaet mede gehouden is waer te nemen ende hem desen volgende te gedragen. Die oock gehouden sal worden tot coste ende lasten van de ambachten, elck in 't sijne.
  23. Ende so wie in gebreke blijft de voorschreven verclaringe ende opschrijvinge van de menicht der roetalen te comen doen, sal verbeuren thien guldens. Mer die bevonden wordt merckelick meer geslachturft te hebben <87aaa> dan hij verclaert ende doen aenteyckenen heeft, sal verbeuren 20 guldens.
  24. Des sullen degeene die binnen 14 dagen nae den voorschreven {278r} sidtdach ten langsten noch sullen comen oock worden aengeteyckent, mits betaelende vier stuivers alsvoren zonder vorder boete.
  25. Ende sal van de voorschreven aenteyckeninge, aenwijsinge ende verclaringe schriftelicke kennisse gehouden, verbael gemaect, als oock 'tselve te bouck gestelt moeten werden in 't voorschreven register ende daervan telcken schrickeljaer voor zooveel belangt de aenwijsinge van het toegemaect landt noch een uytschrift gelevert moeten werden aen den voorschreven dijcgraeff ende hooftbailliu, teneynde sijluyden daernaer uytsien ende de straffen daer ende zulcx des behoort benaerstigen sullen mogen. Ende des nyettemin sullen denselven {278v} dijcgraeff ende hooftbailly van der plecke t'allen tijden, als hen goetduncken sal, mogen hebben acces totte boucken in elck ambacht diesangaende gehouden.
  26. Zullen vorder de voors. schouten ende ambachtsbewaerders alle jaeren nae den lesten slachturff alsvooren sal zijn getogen, goetstijts voor den eersten octobris alle de plaetsen aldaer van 'tselve jaer geslachturft sal wesen, besien, beschouwen ende mitter <87bbb> roede ende maete ondersoucken sonder daervan in gebreecke te sijn, ofte sulcx te versuymen ofte laeten overschieten. Ende dat voor sooveel den schout aengaet tot sijnen costen ende op sijn boeten. Mer belangende de ambachtsbewaerders op de dachgelden van elck twaelff stuivers {279r} 's daechs tot coste van de dorpen, elck in 't sijne. Ende zal den voorschreven schout alledegene die hij boetschuldich vindt op sijnen eedt sonder toestant, oochluyckinge ofte verdrach schuldich sijn in boeten te beslaen, deselve inne te winnen ende ten vollen aff te nemen sonder mit yemant te mogen dadagen158. Ende bij zooverre de schout ende ambachtsbewaerders in gebreecke waeren sulcx alle jaeren te doen, sullen sij elcx verbeuren 40 guldens zoo menichmael ende tot zooveel plaetsen als sij bevonden sullen werden versuymich geweest off deur de vingeren gesien te hebben. Des den voorschreven dijcgraeff ende hooftbailliu nu voortaen {279v} ende dan voor nu geauctoriseert worde in sulcken gevalle de besichtinge, schouwe ende ondersoeckinge selver te doen ende volbrengen ende de boeten te innen. In 't vorder oock tegens den voorschreven schouten ende ambachtsbewaerders voirt te vaeren tot inninge ende affneminge van de boeten ten behouve van de graeffelicheyt.
  27. Ten welcken eynde de schouten in elck ambacht <87ccc> gehouden werden van haere voorschreven besichtinge, beschouwinge ende ondersouck behoorlicke anteyckeninge te doen bij geschrifte ende daeraff verbael te maecken, 'tselve in haer bouck ofte register - daervan hiervooren - over te schrijven ende een dubbelt {280r} of copie van dien binnen een maent ofte zes weecken nae de leste visitatie te behandigen den voors. dijcgrave ende hooftbailliu, die hem alsdan sullen mogen informeren off de voorschreven schout ende ambachtsbewaerders, doende 'tgunt voorschreven es, ter goeder trouwen hebben gehandelt ende gewandelt. Ende anders bevindende tegens denselven vorderen tot affneminge van de boeten alsvooren.
  28. Soo wie bevonden wert sijne ribben te smal ofte onder cot gemaect ende uytgehoolt te hebben, als ooc degeene die sijne swetten te wijt gemaect ende zulcx den inhouden van der {280v} jegenwoordige ordonnantie overtreden heeft, denselve en sal nyet alleen geen nyeu verloff gegeven mogen werden omme wederomme te mogen slachturven, mer zullen de arbeyders die bevonden sullen werden zulcx gedaen te hebben, bovendien tot opsicht van allen anderen arbitralicken met bannissement ofte anders bij den dijcgraeff ende hooftbailly gecorrigeert worden.
  29. Geene schouten noch schepenen van geene ambachten en sullen mogen staen over enyge verlijden, noch oock stipulati mogen ontfangen daerbij yemant ten behouve van eenen derden enich landt, dat in 't geheel of te deel uytgeslachturft {281r} ofte ontgront es, zal opdragen, vermangelen, vervreemden ofte in eygendom overgeven, tensij hem volcomelick ende ten genouge gebleecken zij de toemaeckinge, notinge ofte potinge daerinne deselve ten opsicht van de ontgrondinge van 'tselve lant eenichsints gehouden was, behoorlick voldaen ofte dairvoiren vaste ofte genouchsaeme borchtochte binnen denzelven dorpe gestelt te sijn ten vergenougen van den coper wiens lant dairvooren verbonden blijft ende dat de vervreemdingen ende opdrachten, anders gedaen, gehouden sullen werden voor nul ende van onwaerden.
  {281v} 30. Dat geene officiers, 'tsij bailliuwen off schouten, voortaen enyge turffmaeten pachten oft paert oft deel daeraen hebben sullen mogen, directelick ofte indirectelick, op de verbeurte van haer officie ende hondert goude realen [te bekeeren] de twe derde paerten aen der graeffelicheyt ende het derde paert aen den aenbrenger.
  31. Sullen voorts alle de voors. boeten, daervan hiervooren gheen bijsondere verdelinge en es gemaect, comen ende bekeert worden <87eee> voor een derde paert ten behouve van de graeffelicheyt, ofte heer ofte ambachtsheeren van der plecke ofte andere 't recht van de thiende aldaer toecomende, voor het twede [derde] paert ten behouve van den {282r} ambacht aldaer de overtredinge sal werden gedaen, ende voor 't leste derde paert ten behouve van den schout de bekeuringen ende executie doende. In sulcken verstande, dat beroerende 't derde paert van den ambacht 'tselve bij den ambachtsbewaerders jaerlicx ofte om de twe jaeren sal werden beleyt tot copinge van landen off renten omme daermede eensdeels ende zooverre het sal mogen strecken te werden gevonden ende betaelt de jaerlicxe ongelden ende lasten van de bedorven ende verlaten landen.
  Ende teneynde nyemant hem en vermete tegens dese ordonnantie te doen onder dexel van onvermogentheyt ofte armoede ende alsoff de geltboeten aen hem nyet en {282v} souden sijn te innen ofte verhaelen, soo sal in plaetse van dien tegens denselven gevordert worden tot arbitraele straffe 'tsij bij bannissement ofte anders, gelijck de voorschreven dijcgrave ende hogeheemraden ofte hooftbailly ende mannen naer gelegentheyt van de saecke, tijde ende personen bevinden sullen te behooren.
  <87fff> Alle schouten, schepenen ende croosheemraden sullen op hoiren eedt gehouden wesen hem in 't ondersoucken van dese ordonnantie getrouwelick te dragen sonder yemant uyt ongunste ende sonder wettige oorsaeck te weygeren het consent 'twelck ten fyne als hiervooren aen hemluyden {283r} versocht sal werden. Des degeene die hem bij sulcke weygeringe bevinden sullen beswaert te wesen, hem sullen mogen beroupen aen dijcgrave ende hogeheemraden ofte aen bailly ende mannen t'haerlieder optie. Dewelcke naer sommire kennisse van der saecke haere verclaringe daervan sullen doen, die bij perti achtervolcht sal moeten werden. Ende indien bevonden wert dat schout, ambachtsbewaerders, schepenen off croosheemraden met kennelick onrecht parti haer consent hebben geweygert, zullen bij dijcgrave ende hoge heemraden off bailly ende mannen gecondemneert mogen werden in de costen van 'tselve vervolch te {283v} betaelen uyt haer eygen beurse. Ende teneynde met goede ernste toesicht gedragen werde totte toemaeckinge der landen, zoo sullen alle officieren die uyt saecke van dese ordonnantie enyge boeten hebben genoten, gehouden wesen sorge te dragen, dat de breuckige <87ggg> nyettegenstaende de betalinge der selver boeten effectivelicken ende metter daet sullen voortbrengen 'tgeene daeromme sij gecauseert zijn geweest ofte dat - bij gebreecke van dien - deselve officiers dubbelde boeten sullen hebben te gelden ten behouve van de graeffelicheyt bij den procureur-generael ter ordonnantie van den Hove aen hemluyden te verhaelen. Daervan den aenbrenger in sulcken {284r} gevalle de helft sal genyeten. Alle welcke poincten men ernstelicken verstaet dat stadthouden ende naergecomen sullen werden bij provisie ende tot anders sal wesen geordonneert. Des de Staten d'interpretatie van alle duysterheyden, die hieruyt souden mogen rijsen de vermeerderinge van de poincten hierinne begrepen, aen hen reserveren omme tot allen tijden daerinne te disponeren, so totten meesten dienste van den lande bevonden sal werden te behooren.
  [In de marge: 'Tot hiertoe insertie van 't concept van de Hoge Raet op 't placcaet van 't slachturven.']

 

155 Beide klerken schrijven hier 'partinentelick', terwijl in het concept van Leiden 'particulierlicken' staat. Back to Text
156 Zie tekst vorige noot 'onder' i.p.v. 'of'. Back to Text
157 Zie tekst vorige noot beplanten i.p.v. beplaten (= van beschoeiing voorzien). Back to Text
158 dadagen / dadingen = dading aangaan. Back to Text

amh_21_10amh_21_10amh_21_10

 

Auteur Publicatie Home
Marleen
van Amstel - Horák
2005
Jan van Hout, 't Vertooch nopende het
Dijckgraef en Heemraetschap van Rijnlant
Leiden 1595
www.oudleiden.nl