2. Home
  3. Onderzoek
  4. Jan van Hout archiefonderzoek
  5. Poorten en gangen
  6. Poortendetails
TerugLoonenpoortTerug
 
Nummer:182
Andere namen:Loenenpoort
Steegje zonder end [3]
Zakkensteeg
Adres voor 1871:Wijk 2 nr. tussen 318-323
Adres na 1871:Korevaarstraat tussen 36-38

Beschrijving:
De driehoek Zijdgracht (nu Korevaarstraat), Geregracht en Levendaal bestond uit een opeenhoping van poorten, gangen en krochten die berucht waren vanwege hun verval en onbewoonbaarheid.
Daardoor is het – zeker voor de oostzijde van Zijdgracht – bijzonder lastig om de precieze ligging van de poorten en gangen vast te stellen. Bekende ‘krottenkoningen’ als Jacob van Leeuwen, maar vooral de broers Johannes en Abraham van Loon bezaten in deze naast elkaar gelegen poorten tientallen huisjes of wat daar nog van over was, soms niet meer dan kale perceeltjes. Daardoor kennen we wel de namen van de poorten en de ligging ten opzichte van elkaar, maar hun precieze beloop is vaak onduidelijk.
De naam van de Loonenpoort is ontleend aan de voornoemde Johannes van Loon; hij woonde vlakbij de poort en overleed op 09-03-1813 aan de Zijdgracht, Wijk 2 nr. 324 (sinds 1871 nr. 34).

De geschiedenis van deze en naastliggende poorten gaat terug tot 1589 toen de molenaar Adriaen Symonsz. een groot perceel beneffens de molen by ’t huys te Brem (een muurtoren) verkocht aan Dirck en Jan Gerritsz., eveneens molenaars. Deze broers – ook molenaars – en hun erfgenamen splitsten hun erf tussen 1610 en 1641 in veertien stukken. Twee percelen waren of werden met aan de gracht liggende woonhuizen bebouwd (Bonboek fol. 382 en 388). De twaalf resterende perceeltjes werden voor poortbebouwing bestemd (Bonboek fol. 382vso-387vso) en waren gelegen in een gange met drie huisjes aan de noordzijde, een aan de oostzijde en zeven aan de zuidzijde. Zo is dus de poort ontstaan die meestal wordt vermeld als seeckere sackstege (d.w.z. een doodlopende steeg) in 1687 is sprake van het Steegje sonder Endt.

In het Huisnommerboek wordt de Loonenpoort (maar dan vermeld als ‘Zakkensteeg of Loenenpoort’) geadresseerd tussen Wijk 2 318 en 323; vanaf 1871 zou dat tussen Zijdgracht 36 en 38 worden.
Kennelijk zijn er in de loop van de 19e eeuw huisjes bijgebouwd, want in 1900 stonden er tien woningen die door 52 mensen werden bewoond. In 1912 is de poort onbewoonbaar verklaard.
De Loonenpoort of Zakkensteeg in 1905. Oorspronkelijk stonden er twaalf huisjes. Volgens het Bonboek fol. 384 bevond zich aan de oostzijde één huisje en dat was dus aan het eind van de gang - hier goed zichtbaar.

Vermelding in archiefbronnen:
Oud-belastingboek 1617fol. 354v1617
Bonboek (6617, Oost Nieuwland)fol. 383v(?)-387v1642 na
Waarboek 67 5C 1668fol. 329 (‘in seeckere sackstege’)1669-05-07
Waarboek 67 5X 1686fol. 154 (laatste huis belend door ‘seeckere sackstege’)1687-02-01
Waarboek 67 5Y 1687fol. 26 (‘Steegje zonder End’)1687-06-10
Waarboek 67 7J 1722fol. 161 (‘in seekere sakpoorte’)1722-06-03
Waarboek 67 7N 1725fol. 121 (‘sekere sakpoort’, Bonboek fol. 384v)1725-11-13

Vermelding in andere bronnen:
Boek Kees van der Wiel, ‘Leidse Wevershuisjes’, pag. 113
krantenberichtLeidsche Courant1860-03-28
 
Poortbebouwing
Namen en adressen, aantallen woningen en bewoners, woninggrootte en kwaliteit
BewoondOnbewoond
1. 1850 (ca.) Opgave S. van der Paauw
2. 1853 Buurtkaart
3. 1871 Huisnommerboek 1871
4. 1879 Kaart Van Campen 1879
5. 1892 Aanleg waterleiding -
    - aangelegd [A]
    - door eigenaar geweigerd [G]
    - eigenaar weigert betaling [AG]
6. 1892 Aantal woningen
7. 1892 Aantal bewoners
8. 1899 Kaart Van Campen 1899		Woningonderzoek
1913		Aantal
vertrekken
per woning
in 1912/13		Woning-
onderzoek 1922
19001912
aantal woningenaantal bewonersaantal woningenaantal bewoners123zeer slechtslechtvrij slechtredelijk
12345678
4xxA1047x1052