Historische Vereniging Oud Leiden

Calanderpoort [2]

Nummer:

Andere namen:

Oude Calanderpoort

Adres voor 1871:

Wijk 6 nr. 904

Adres na 1871:

Van der Werfstraat tussen 96 en 98, nu tegenover de Lege Werfsteeg en Oude Vest 187/189

Beschrijving:

De Kalanderpoort, ook wel de Oude Calanderpoort genoemd was gelegen aan de noordzijde van de Marendorpse Achtergracht (nu Van der Werfstraat) tegenover de Lege Werfsteeg. Er was ook een toegang vanaf de Oude Vest tussen de nrs. 187 en 189. Volgens de stadsplattegrond van 1826 moet er ook een ingang zijn geweest tussen Oude Vest 191 en 193, maar mogelijk is die ontstaan nadat de bebouwing ter plekke is gesloopt.

Oorspronkelijk behoorde het terrein van de poortbebouwing toe aan de legendarische burgemeester Pieter Adriaensz. van der Werf die daar ook zijn kalandermolen had staan - vandaar de naam van de poort. Dergelijke molens werden door paarden- of windkracht aangedreven en waren voorzien van een mangel om wollen weefsels te pletten en glanzend te maken.
De erfgenamen van Van der Werf verkochten het woonhuis aan Dirck Gerritsz. van den Burch die vervolgens een stuk grond afsplitste en daar minstens zeven huisjes liet bouwen die in 1652 weer werden verkocht, aan o.a. Gerrit Cornelisz. Nachtegael en Willem de Bruyn.
Wanneer in 1690 Isaac Gijsbertsz. een huis aan de Oude Vest (189) verkoopt aan Abraham de Jonge wordt de ligging beschreven als grenzend aan seeckere poort ende gange van de oude kalander.

De meeste huisjes zijn omstreeks of kort na 1800 in handen gekomen van Adrianus van Schijndel die ook aan de Oude Vest huizen bezat. Zo was hij eigenaar was van Oude Vest 187 (voor 1871 Wijk 6 nr. 912), een huis naast de ingang van de Calanderpoort. Aan de andere kant op nr. 189 bezat Johannes Dolizier een woning. Overigens blijkt op de stadsplattegrond van 1826 de bebouwing van het perceel 904 grotendeels te zijn verdwenen. Tegenwoordig staan in die omgeving recent gebouwde appartementen.

De pijl linksboven markeert de toegang van de Calanderpoort tussen Oude Vest 187 en 189.
Rechtsboven wijst een pijl naar een tweede ingang, maar daarvan is niet zeker of die altijd heeft bestaan.
De onderste pijl geeft de ingang aan bij de Marendorpse Achtergracht (nu Van der Werfstraat) tegenover de Lege Werfsteeg). Rechts de Pelikaanstraat.

Vermelding in archiefbronnen:

Bonboek (6625, Oost Marendorp Landzijde)

fol. 22 (Oude Vest)

1642 na

Bonboek (6625, Oost Marendorp Landzijde)

fol. 253a-253b v (Marendorpse Achtergracht)

1642 na

Waarboek 67 4E 1652

fol. 210, 210v

1652-05-31

Waarboek 67 6A 1689

fol. 184