 | Blommendaalpoort [2] |  |
| |
| Nummer: | 30 |
| Andere namen: | Roopoort [3] |
| Adres voor 1871: | Wijk 7 nr. 491, 492, 492a en b |
| Adres na 1871: | Uiterstegracht 98 |
Beschrijving: |
De Blommendaalpoort - niet te verwarren met de Bloemendaalpoort op Uiterstegracht 85 - is vrijwel zeker identiek met de Roopoort. Dat is althans de naam die op een plattegrondje uit de Collectie Bodel Nijenhuis wordt vermeld. Bovendien wordt de Roopoort - samen met de zuidelijk aangrenzende Stroo- of Strooppoort - genoemd in een waarbrief uit 1725.
Tot 1646 was er slechts sprake van een onbebouwde gang die vanaf de Uiterstegracht doorliep tot aan de oostzijde van de Middelstegracht (zie bonboek fol. 80, later wijk 7 no. 590 en daarna Middelstegracht 85). De doorgang maakte oorspronkelijk deel uit van het perceel van Symon Quirijnsz., gorter en kapitein van de Leidse schutterij. Op het terrein bevond zich een gorterye of grutterye waarmee indertijd een kruidenierszaak of handel in granen werd bedoeld.
De gang wordt in het Oud Belastingboek vermeld als de poorte van Symon Quirijnsz. erfgenamen. Opmerkelijk is dat dezelfde poort in Bonboek Nicolaasgracht fol. 143vso is aangegeven als 'hier wert de poort van Pieter Jacobsz. de Vrij overgesprongen' - wat zoveel wil zeggen dat hier de poort wordt gepasseerd. Maar deze mededeling berust op een aantoonbare vergissing; de échte poort met die naam lag enkele huizen zuidelijker richting Groenesteeg - zie fol. 148vso.
Toen het 'principale' huis in 1609 door de erfgenamen van Symon Quiringsz. aan de metselaar Cornelis Jacobsz. [Mostert] werd verkocht, bedongen de verkopers een vrije doorgang naar hun achterliggende grutterij. In de waarbrief wordt gesproken over de nieuwe te maecken poorte ende gange waarin een dwersdeur zou worden geplaatst. Uit niets blijkt echter dat er - afgezien van op te trekken scheidingsmuren - sprake is woonbebouwing.
Die vond pas plaats nadat in 1646 de weduwe van Abraham de Hegere haar huis aan de gracht, genaampt de Eylanden van Canaryen, verkocht aan de pottenbakker Jan Jansz. Mem. Maar dat betrof het zuidelijk naastgelegen pand, oorspronkelijk eigendom van Neeltje Jansdr. en in het Bonboek vermeld op fol. 143vso, later Wijk 7 no. 490 en vanaf 1871 Uiterstegracht 96. Dat wil zeggen dat de gang of Roopoort én de daarbij behorende woonbebouwing op twee verschillende percelen waren gelegen, respectievelijk Uiterstegracht 98 en 96.
Het was Jan Jansz. Mem die op zijn achtererf drie huisjes liet bouwen. Maar hoewel hij in het Bonboek op fol. 144, 144vso en 145 als eigenaar wordt vermeld, ontbreken de namen van latere eigenaars. Daar komt nog bij dat de paginering in het Bonboek niet klopt; ze hadden voorafgaand aan fol. 143vso moeten worden vermeld.
Ook in de latere waarbrieven wordt van de huisjes geen melding gemaakt. Mogelijk werden ze al snel afgebroken of verheeld aan het huis op de Uiterstegracht.
Toch zijn op de stadsplattegrond van 1826 twee huisjes zichtbaar, genummerd als wijk 7 no. 491 en 492. Of dat de oorspronkelijke huisjes waren is onduidelijk. Dat geldt in ieder geval niet voor twee andere huisjes, genummerd 492a en b die later zijn gebouwd. Bovendien blijkt omstreeks 1850 de naam van de Roopoort te zijn veranderd in Blommendaal[s]poort.
In 1894 worden de vier huisjes die uitkomen aan Uiterstegracht 98 voor 70 cent tot een gulden per week verhuurd. De woonoppervlakte van de krotjes varieerde van 10 [!] tot 44 m². Rond 1900 werden de huisjes onbewoonbaar verklaard, maar rond 1985 vond herbouw plaats en sindsdien is de Blommendaalspoort zowel vanaf de Middelste- en Uiterstegracht bereikbaar. |
Vermelding in archiefbronnen: |
| Grachtenboek 53 | fol. 53 | 1583-07-15 |
| Vetus-1585 | fol. 272v | 1585 |
| Oud-belastingboek 1601 | fol. 572 (‘de poort van Symon Quirijnsz.’) | 1601 |
| Waarboek 67 2K 1607 | fol. 283 (bonboek fol. 143, Cornelis Jansz., metselaar) | 1609-09-14 |
| Oud-belastingboek 1617 | fol. 136v | 1617 |
| Bonboek (6623, Nicolaasgracht) | fol. 143 en 143v | 1642 na |
| Waarboek 67 3X 1645 | fol. 94v (bonboek 143v, Jan Jansz. Mem) | 1646-06-30 |
| Waarboek 67 7L 1723 | fol. 477 (Roopoort en Stroop[p]oort) | 1725-04-14 |
Vermelding in andere bronnen: |
| Collectie Bodel Nijenhuis | COLLBN Port 14 N 65-1 | 1700~1800 |
| krantenbericht | Leidsch Dagblad | 1894-08-10 |
| krantenbericht | Leidsch Dagblad | 1909-05-26 |
| |
Poortbebouwing
Namen en adressen, aantallen woningen en bewoners, woninggrootte en kwaliteit | | 1. 1850 (ca.) Opgave S. van der Paauw
2. 1853 Buurtkaart
3. 1871 Huisnommerboek 1871
4. 1879 Kaart Van Campen 1879
5. 1892 Aanleg waterleiding -
- aangelegd [A]
- door eigenaar geweigerd [G]
- eigenaar weigert betaling [AG]
6. 1892 Aantal woningen
7. 1892 Aantal bewoners
8. 1899 Kaart Van Campen 1899 | Woningonderzoek
1913 | Aantal
vertrekken
per woning
in 1912/13 | Woning-
onderzoek 1922 | | 1900 | 1912 | | aantal woningen | aantal bewoners | aantal woningen | aantal bewoners | 1 | 2 | 3 | zeer slecht | slecht | vrij slecht | redelijk | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | | - | 32 | x | x | A | 3 | 8 | x | 4 | - | | | | | | | | | |
|
