2. Home
  3. Onderzoek
  4. Jan van Hout archiefonderzoek
  5. Poorten en gangen
  6. Poortendetails
TerugKruispoort [2]Terug
 
Nummer:169
Andere namen:geen
Adres voor 1871:Wijk 7 nr. 408-409
Adres na 1871:Uiterstegracht tussen 14 en 16

Beschrijving:
De Kruispoort is ontstaan op een perceel dat in 1584 volgens het Grachtenboek toebehoorde aan de boomgaardman en timmerman Coen Pietersz. Bij de verkoop van het huis In 1604 aan Daniel Melisz. van Egmond wordt de woning omschreven als daer de Spaensche Armade uythanght. Dat uithangbord herinnerde dus aan de ondergang van de 'onoverwinnelijke vloot' van Philips II in 1588.
De huisnaam bestond ook nog toen het perceel in 1609 werd verkocht, nu aan de gewezen pottenbakker Cornelis Arentsz.en baggerman Jan Adriaensz. In de waarbrief wordt met geen woord gesproken over een poort, wel over een kleine loods (lootsken) die tegen de zijmuur is gebouwd.

Huis en erf worden vermeld in het Bonboek fol. 189. Op de twee voorgaande bladzijden (fol. 188-188vso) worden de twee huisjes in de poort genoemd. Bovenaan staat de naam van Cornelis Arentsz., zodat kan worden aangenomen dat hij de huisjes in of na 1610 heeft gebouwd.
Merkwaardig is echter dat de eerstvolgende eigendomsoverdracht pas plaatsvindt in 1752. In dat jaar verkoopt mr. Johan van Lanschot, oud-burgemeester van Leiden huis en poort aan Pieter Blommendaal en Mels van der Horst. De poort wordt apart beschreven als drie huyzen en erven, voor deezen geweest zijnde twee huyzen, in zeekere poorte aan de westzijde van de Uytterstegragt omtrent den Nieuwen Rhijn, geteekent met de letters A, B en C, belend aan de eene zijde den hoek van de poort ende aan de andere zijde meede den hoek van de poort.
Er wordt verwezen naar de vorige waarbrief van 24-04-1610. Dat wijst op lange periode van wisselende erflaters en erfgenamen. In zo'n geval is er geen sprake van (ver)koop en ontbreken de waarbrieven.

Op de gebuurtekaart (ca. 1850) wordt de Kruispoort nog genoemd en geadresseerd als Wijk 7 naast 407. Maar volgens de stadsplattegrond van 1826 zijn de huisjes (408 en 409) dan al verdwenen.

Vermelding in archiefbronnen:
Volkstelling 1581fol. 2131581-09
Grachtenboek 54fol. 541584-07-09
Vetus-1585fol. 5771585
Oud-belastingboek 1601fol. 5791601
Waarboek 67 2E 2 1603fol. 2461604-03-05
Waarboek 67 2K 1607fol. 291609-03-19
Waarboek 67 2L 1610fol. 134v1610-06-04
Bonboek (6623, Nicolaasgracht)fol. 188-188v1642 na
Waarboek 67 8Z 1751fol. 2351752-02-02

Vermelding in andere bronnen:
Nog geen aanvullende gegevens gevonden.
 
Poortbebouwing
Namen en adressen, aantallen woningen en bewoners, woninggrootte en kwaliteit
BewoondOnbewoond
1. 1850 (ca.) Opgave S. van der Paauw
2. 1853 Buurtkaart
3. 1871 Huisnommerboek 1871
4. 1879 Kaart Van Campen 1879
5. 1892 Aanleg waterleiding -
    - aangelegd [A]
    - door eigenaar geweigerd [G]
    - eigenaar weigert betaling [AG]
6. 1892 Aantal woningen
7. 1892 Aantal bewoners
8. 1899 Kaart Van Campen 1899		Woningonderzoek
1913		Aantal
vertrekken
per woning
in 1912/13		Woning-
onderzoek 1922
19001912
aantal woningenaantal bewonersaantal woningenaantal bewoners123zeer slechtslechtvrij slechtredelijk
12345678
-30