99. Vredenrijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

als begrijpende alleenl(ick) de huysen aen de oostsijde van Hoygraft tusschen de Groenesteech ende 't Gansoorde staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 26 vso - 27, 17-09-1615)

Geschiedenis:

Op 27-08-1615 ontstaan als afsplitsing van de buurt Alkey. Volgens Jan Jansz. Orlers (editie 1641, pag. 70) zou dit deel van de afsplitsing haar naam hebben behouden, doch dit moet een abuis zijn.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 25 vso)

Van de buurt Vredenrijk is een kasboek bewaard gebleven met boekingen over de periode 1704 - 1796. De inleiding luidt als volgt: Memorie ofte korte aanteekening van tgeen ontfangen is weegens vette plateel, afsterven van de gebuuren en abzentie op de dag begraavenissen, alles op het ontfangen uyt handen van de knegt der gebuurte aan mij Ad. van Keulen als ordinaar Thezaurier aan de gebuurte genaamd Vredenrijk (1704) (zie ook 'Buurthouden', pag. 112).

Hier volgt een overzicht van enkele opmerkelijke uitgaven:

Zo wordt duidelijk dat de buurtknecht ieder nieuwjaar een gratificatie van f 5,- ontvangt. Over de periode 1704 - 1722 bedragen de inkomsten in totaal f 381-12-8, terwijl de uitgaven f 190-18-0 belopen.

Op den 23 april 1722 de Buure gesamenlijk vergaadert geweest aan 't huys van Franchois de Schregel als Heer en heeft die verkooren de Hr. en Mt. Johan van Lanschot tot Oudraet en is met gemeene stemme tot opper Thrsauerier verkoore Gerard Poppeleus aen wien ook heden penningen ter somme van f 192-10-0 sijnde het netto proovenu dat bij 't op neemen der boecke in cassa bevonden is.(....) en verder door het overlijden van Adam van Keulen het thesauriersampt vacant geworden en daertoe bij den Hr. en sijn Raaden voorgestelt, Gerard Poppeleus, tgeen bij omvrage bij de gesamentlijke geburen is geapprobeert en naer gedaene gelukwensinge heeft den Heer doen bereyden een Heerlijke Maeltijt en de gesamentlijke geburen naer de naam van de gebuerte getracteert en ook also gescheyden.

Een paar maanden later blijkt het batig saldo te zijn aangegroeid tot f 228-10-0. Besloten wordt om daarvan f 143-10-0 onder de buren te verdelen. Merkwaardig is dat er nog in dezelfde week een buurthof wordt gevierd, waarvoor men zelfs de stad verlaat. De festiviteiten kosten maar liefst f 437-0-12 (zie ook 'Buurthouden', pag. 99).

Naar gehoude vergadering bij den Heer en sijne Raden es geresolveert om de gesamenlijke geburen te versoeken op een vrolijke maeltijt die gehouden is ten huyse van Willem van Dam, Hospes In 't Fonteyn'aen den Rhijndijk op den 5 en 6 Augusty 1722.

Op 31-01-1731 zijn de gezamenlijke gebuuren van Vredenrijk op den Burg vergadert geweest tot het suppleren van twee thresoriers ampten ende aldaer bij eenparikteyt van stemmen tot eerste thesuurier in plaetse van Gerard Poppeleus verkoren de heer Jan Sandra, alsmede tot tweede thesaurier in plaats van Jan Raedsveld, de heer Isak de Schregel. Is oock ten selven dage gemaact bij de gesamenlijcke bueren een nominatie van een Heer deser Gebuerte waar uyt bij haar Ed. Gr. Agtb. de Heeren van de Geregten deser Stadt is aangesteld den 18 Febru. des jaers 1731 den Hr. en Mr. Johan van Landtschot Vroedschap. die op den 21 Feb. des selven jaers heeft aangesteld tot Raad der gebuerte den Hr. Hendrik van Halteren.

Er blijkt op dat moment f 208-2-8 in kas te zijn. De kosten van de vergadering bedragen f 10-15-8 - te betalen aan de hospes van de Burg - en van het rekest f 3-16-0

Op 27-07-1745 bedraagt het kastegoed f 568-15-0. Besloten wordt om opnieuw een vrolijke maaltijd te organiseren, in herberg 't Fonteyn aan de Hoge Rijndijk. De kosten bedragen f 413-13-8 en de buren die niet aanwezig zijn ontvangen f 30-0-0. Ook worden de bewoonsters van St. An (het in de buurt gelegen St. Anna Aalmoeshuishof) weer getrakteerd op een vrolyke maeltijt (zie ook 'Buurthouden', pag. 99).

Wanneer in maart 1759 buurtheer Van Lantschot overlijdt (de dootgift bedraagt een gouden ducaton ter waarde van f 15-15-0), wordt er weer in de Burcht vergaderd. De verteringskosten belopen f 21-0-0, die van het rekest f 3-18-0.

Met het collectief geheugen van de buurt is niets mis: twintig jaar later, op 02-09-1765, begeeft men zich opnieuw naar 't Fonteyn, waar het er dit keer wat zuiniger aan toe gaat: er wordt 'slechts' voor f 223-14-0 verteerd. Voor de bewoonsters van de St. Annahof wordt weer f 30-0-0 uitgegeven aan eten, terwijl de buren die niet meegaan dit keer maar f 3,- ontvangen. Voor de buurtheerverkiezingen op 12-12-1765 , 17-04-1782 en 05-05-1795 wordt resp. slechts f 1-0-0 , f 10-6-0 en f 7-10-0 uitgegeven. Kennelijk was 't Fonteyn een geliefde uitspanning, want de buren van 't Rijk van Burgstreng weten de herberg in 1768 ook te vinden (zie ook 'Buurthouden', pag. 99).

In 1792 volstaat men met een verdeling van geld onder de geburen. Er wordt f 140-0-0 gedeeld, terwijl de conventualen in St. Annahof f 13-0-0 ontvangen en de buurtknecht f 1-0-0. Vanwege de invoering van het nieuwe Reglement op de Gebuurten en de opheffing van Vredenrijk wordt op 19-11-1795 nog éénmaal het kasgeld verdeeld. Alle (19) buren krijgen ieder f 1-15-0, de bewoonsters van het St. Annahof f 0-11-0 en aan een behoeftige wordt tenslotte nog f 0-19-0 verstrekt.

(SA II inv. nr. 6962)

Van de buurt Vredenrijk is een kasboek bewaard gebleven. Over de periode 1705 - 1729 zijn de aard en omvang van de inkomsten en uitgaven berekend. Onderstaande tabel toont een overzicht van samengetelde inkomsten en uitgaven naar soort:

(SA II inv. nr. 6962)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

307. Vredenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

vanouts Pathmos / onder Oost Marendorp Lantzijde / beginnende opte noortzijde van der Achtergraft aen 't eynde daer hij uyter vestsloot comt bij 't nieuwe watergat / westwaert aen / lopende langs de voors. Achtergraft tot aen de lange Duysentraetstege / ende van daer hem draeyende naer den noorden deur dezelve stege / eyndende aen der walle ende zulx in hem begrijpende de oostzijde van de voors. Duysentraetstege.

(SA II 1216 fol. 1, 08-11-1601)

vanouts genaemt Pathmos / beginnende aen de noortsijde van de Achtergraft aen de Vestsloot / lopende westwaerts aen tot aen de lange Duysentraetstege / begrijpende dezelve / mitsgaders de oostsijde van de werff.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 13 vso, 03-02-1610/1611)

beginnende aen de noortsijde van de Achtergraft met de huysinge aen de westhouck van de Langduysentraetsteech / begrijpende de voors. Duysentraetsteech ten wederzijden / mitsgaders de huysen op Achtergraft voornoemt / ende de nedergeleyde walle tusschen de Pelicaenstraet ende de voors. steech / mitsgaders noch begrijpende de oostzijde van de werf.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 88 vso, 10-08-1628)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: Pathmos no. xxxviij / Begint aen de brugge van Bouwen Louwestege totter Vest toe / plach te hebben huysen of cameren 24. Hoewel men zich de oude buurtnaam nog jarenlang herinnert, ontstaat rond 1600 de naam Vredenburg. Ook wordt aanvankelijk de naam 't Lant van Vreden gebezigd. De buurten Patmos en Vredenburg zijn dus qua ligging en omvang identiek.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 11 vso)

In 1610 (of 1611) klagen de geburen dat Andries de Gotter (of Gorter) eenige tijt uytter stadt metter woone geweest was ende nu, hoewel weder gcomen (sich) mette zaecken van dees gebuyrte niet en wilde bemoeyen ende zulx versoucende omme de gebuyrte in goed ordre te houden een ander heere in sijn plaetse. Wellicht dat het Twaalfjarig Bestand gelegenheid bood aan de Gotter om voor enige tijd terug te keren naar zijn voormalige woonplaats Mechelen. Het Gerecht accepteert de bijgeleverde nominatie en benoemt Dirck Claesz. bierdrager als buurtheer.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 13 vso)

In 1634 verzoeken de geburen om splitsing van Vredenburg. Het Gerecht stemt toe en verdeelt de buurt in Oud Vredenburg en Nieuw Vredenburg.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 110 - 110 vso, 05-05-1634)

Buurtheren: 

148. Vosserschagen

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

twee taerling huysen gelegen tusschen Jan Vossenstege ten westen / de Beestemarct ten noorden / de Volmolengraft ten oosten / ende de Achtergraft ten zuyden / begrijpende huysen ofte cameren xxxj

(SA II inv. nr. 1216 fol. 12, 14-05-1609)

begrijpende drye taerlingen huysen, gelegen tusschen de Jan Vossensteech ten westen / de Noordrundersteech mitsgaders 't steechgen gaende naer de oude Volmolengraft ten noorden / de voors. Volmolengraft ten oosten / ende de Achtergraft ten suyden.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 47 - 47 vso, 11-06-1620)

Geschiedenis:

Op 14-05-1609 vermeld als afsplitsing van de buurt Jan Vossenrijk.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 12)

Kennelijk was er al eerder sprake van een afzonderlijke buurt, want op 17-02-1600 wordt timmerman Jan Hermansz. benoemd als heer van de Beestenmarkt. Op 13-08-1609 wordt hij, inmiddels zeer out ende qualicken te voete zijnde, vervangen door Stoffel Jacobsz. In de marge van dit bericht staat (gedateerd 20-07-1617) dat de buurt is geamplieert (vernieuwd) mettet taerling huysen `t welck opte Oude Beestemarct begonst wert te timmeren. Van Oerle geeft uitvoerige informatie over de ontstaansgeschiedenis van dit buurtje. Oospronkelijk bevond zich hier het klooster Schagen dat na de reformatie - evenals het iets noordelijker gelegen klooster Abcoude - werd gesloopt. Het terrein werd aanvankelijk tot beestenmarkt bestemd, maar in 1594 grotendeels bebouwd met twee taerlingen (blokken) woningen tussen de Zuid Rundersteeg, Achtergracht (nu Van der Werfstraat) en de Volmolengracht, inclusief de Schagensteeg. In 1615 wordt het overblijvende deel tussen Noord en Zuid Rundersteeg bebouwd en krijgt de buurt haar grootste omvang. Waarom de buurt in 1620 wordt genoemd als één van de vier afsplitsingen van Jan Vossenrijk is onduidelijk, maar in ieder geval niet correct.

(SA II inv. nr. 5112 fol. 108 - 108 vso en inv. nr. 1216 fol 12 vso, zie ook Van Oerle, pag. 307)

Jan Saete, oud omtrent 56 jaar, heer van Vossen Schaeyen en Jan de Winter, oudraad, omtrent 77 jaar en Franchois du Bois, omtrent 50 jaar, allen wonende in de genoemde buurt, verklaren op verzoek van Alexander Fockenberch haer geweesde buerman dat Fockenberch zes jaar achtereen in de Janvossensteeg heeft gewoond en dat hij voor alle getuigen gehouden is geweest voor een eerlick ende deuchdelick man, sulcx dat hem getuygen noyt eenige quade getuichnisse of oneer van den gemelden Fockenberch is ter ooren gecomen. Zij hebben al die jaren grote ende goede buyrgemeenschap met hem gehad.

(Rechterlijk Archief inv. nr. 39, Getuigenisboek W fol. 236, 25-01-1644)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

143. Vossenwal

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de gebuyren wo(o)nachtich aen de nedergeleyde walle tusschen de Jan Vossenstege ende de gange van 't oude Leprooshuys, anders genaemt 't Mierennest.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 42 vso, 07-09-1618)

Geschiedenis:

Op 07-09-1618 gesticht op verzoek van de geburen.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 42 vso, 07-09-1618)

In 1795 klaagt J. Moelee, nodiger ter begrafenis, over het gedrag van Pieter van Velsen en zijn vrouw wegens de brutaliteiten in het sterfhuis van Adriaan Verrijst, in de volgstoet en tijdens de ter aardebestelling. Het Comité van Veiligheid ontbiedt het echtpaar en verlangt tevens de komst van de buurtheer, Gerrit Snijders en zijn raad, J. van 't Hooft. Het buurtbestuur verschijnt pas na een herhaalde oproep. Tijdens de discussie wordt duidelijk dat er problemen zijn ontstaan over de vraag wie de kist had mogen dragen. Het echtpaar Van Velsen zegt hoegenaamd geen geweld gemaakt te hebben. Uiteindelijk blijkt het conflict te zijn ontstaan doordat de heer en raad zich ten onrechte met de werkzaamheden van Moelee hebben bemoeid. Het echtpaar en het buurtbestuur worden vermaand (zie ook 'Buurthouden', pag. 170).

(SA II inv. nr. 675, 27-11 tot 01-12-1795)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

151. Vossenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

aen de nedergeleyde walle tusschen de Maren ende Jan Vossensteech

(SA II inv. nr. 1216 fol. 48, 16-07-1620)

Geschiedenis:

Op 16-07-1620 gesticht op het verzoek van de geburen. De in eerste instantie door het Gerecht bedachte naam Vosmarenvestinge wordt ter begoorte van de gebuyren verandert in Vossenburg. Overigens moeten de huizen aan de Oude Vest tussen de Mare en Mirakelsteeg tussen 1618 en 1620 tot de buurt Rodenrijk hebben behoord, maar over een herverdeling of afsplitsing wordt niets bericht.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 43, 10-10-1618)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

146. Vollersrijk

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de huysen aen de oostsijde van de Volmolengraft staende

(SA II inv. nr. 1216 fol. 18, 30-05-1613)

Geschiedenis:

Op 30-05-1613 ontstaan als afsplitsing van de buurt Hooglandsekerksteeg.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 18, 30-05-1613)

Jan Burger, 70 jaar en heer van Vollersrijk, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom.

(SA II inv. nr. 130 fol. 258, 08-03-1770)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

209. Vollenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

de gemeene gebuyren woonende in de gebuyrte begrijpende de huysen staende in de vrijdomme deser stede buyten de Witte Poort / toecomende de selve stadt / bestaende omtrent in twintich huysgesinnen

(SA II inv. nr. 1216 fol. 57 vso, 30-09-1621)

Geschiedenis:

Omdat het vollersbedrijf veel vervuiling met zich meebracht, besloot het stadsbestuur om deze activiteiten zoveel mogelijk uit de stad te weren. Zo worden er in 1593 naast de stadsherberg in de Vrijdom buiten de Witte Poort zes vollerijen gebouwd. Op die manier ontstaat in de loop der jaren een buurtje, waarvan de inwoners verzoeken om tot een ordinarisse gebuyrte gekeurt en over d'selve een heer gekoren te werden. Het Gerecht honoreert hun wens op 30-09-1621. De eerste buurtheer, Pieter van Twist, is waard in de stadsherberg, eveneens gelegen in de Vrijdom.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 57 vso, 30-09-1621)

In 1660 beklagen de oudraden en thesauriers zich ernstig over het gedrag van de buurtheer, Adriaen Adriaensz. van Aackersdijk. Hij houdt zich bezig met dronckendrincken, vloucken ende swere, mitsgaders sijn wijff te smijten ende andere ongeregeltheden, sodanich dat hij om sijn onbehoorl(icke) daden voor den tijt van twee jaaren is gebannen uyt de heerlijcheden van beyde Catwijcken ende 't Zant. Daardoor is het onmogelijk om de gebueren in stil-, eenich- ende gerusticheyt te cunnen regeren. Zijn slechte voorbeeld zal slecht doen volgen omdat andere kwaadwilligen zich zullen verontschuldigen door op het gedrag van hun heer te wijzen. Ende alsoo alle 't selve seer groote confusie ende oneenich(ey)y in de vers. gebuerte is veroorsaeckende vraagt men om het ontslag van Adriaen Adriaensz. Het Gerecht stemt toe en de verzoekers mogen de geburen uitnodigen om een nominatie voor de benoeming van een nieuwe buurtheer te maken (zie ook 'Buurthouden', pag. 76).

(SA II inv. nr. 76 fol. 236 vso - 237, 29-04-1660)

Eind 17e eeuw, begin 18e eeuw zijn de vollerijen kennelijk verdwenen. Mogelijk dat Vollenburg een voorganger was van de latere Blekersbuurt, hoewel de laatste buurt veel groter is en in hoofdzaak de blekerijen aan de west- en zuidzijde van de stad omvat en vanaf de Witte Poort doorloopt tot aan de Hogewoerdspoort.

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

126. Vochtenstein

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie

Ligging:

begrijpende de huysen aen de zuytzijde van de Kerckstraet tusschen de Waertgraft ende Loyerstraet / en voorts de helfte van de huysen op d'oostzijde van de Orangiegraft / in de Cingel- / en Loyerstraeten / te reeckenen de voors. helfte tusschen de Kerck- ende Groenestraeten.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 89, 26-07-1664)

In de tekst is sprake van in de Cingel- en Loyerstraeten. Dit moet zijn: en de Cingel- en Loyerstraten. De omschrijving: op d'oostzijde van de Orangiegraft is eveneens foutief vermeld, omdat de oostzijde van de Oranjegracht ressorteert onder de buurt Middelwaard. Uiteindelijk is wel duidelijk wat er wordt bedoeld, want de oorspronkelijke buurt Drogestein omvatte het gehele bouwblok Kerstraat, Waardgracht, Groenesteeg en de Looierstraat aan weerszijden. Na de splitsing in 1664 behoudt de zuidelijke helft de naam Drogestein, terwijl de noordelijke helft Vochtenstein wordt genoemd.

Geschiedenis:

Op 26-07-1664 ontstaan door afsplitsing van de buurt Drogestein.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 89, 26-07-1664)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

37. Vluchtenburg

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

die in sich begrijpen sal de huysen ten wedersijden van het Swanenburchsteechgien / mitsgaders de noortsijde van de Geeregracht tot aen de Sijtgracht toe / alsmede de huysen achter de molen `t eynde de Sijtgracht.

(SA II inv. 1217 fol. 70 vso, 30-03-1662, zie ook inv. nr. 77 fol. 269 vso)

Geschiedenis:

Op 30-03-1662 ontstaan uit delen van Luchtenburg en Kikkenburg, zulks op verzoek van de heren van deze beide buurten.

(SA II inv. nr. 1217 fol. 70 vso, 30-03-1662, zie ook inv. nr. 77 fol. 269 vso e.v.)

Job Heycoop, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens ouderdom, ziekte en zwakheid.

(SA II inv. nr. 112 fol. 122 vso, 05-01-1730)

Jacobus de Vleck, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag.

(SA II inv. nr. 114 fol. 89, 13-08-1733)

Joseph Delhey, heer van Vluchtenburg, verzoekt en verkrijgt ontslag wegens doofheid.

(SA II inv. nr. 140 fol. 259, 04-12-1788)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting

44. Vesthoek

	NW  NO  ZW  ZO  Selecteer regiokaart met buurtnamen.
	Ga met de muis naar de cirkel voor de naam van de buurt. Klik voor detailkaart en informatie.

Ligging:

begrijpende de huysen aen wedersijden van de Vrouwenstege opte Hogewoert staende / aen de westsijde beginnende mettet huys van Ferdinand van de Staer / ende eyndende mettet huys van Jan Buys, metselaer / aen de oostsijde daertegensover beginnende mettet huys van de wede. van Jan Aerntsz., witmaker / ende de stege (...) eynde uyt, lopende den houck om langs Levendael tot aen de Wyelmakersstege / begrijpende mede de huysgens van Jacob Aertsz. Spruyt in de gange aldaer staende.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 38 - 38 vso, 21-09-1617)

Geschiedenis:

Volgens Jan van Hout bestond de buurt reeds ten tijde van Jacob Deyman (stadssecretaris 1531 - 1553). De ligging wordt dan omschreven als: 't Vrouwenland no. vij / Begint aen de Hogewoert / eynt aen Levendael / plach te hebben huysen of cameren 17.

(SA II inv. nr. 1220 fol. 12)

In 1602 klagen de buren van Vrouwenland (van de naam Vesthoek is pas in 1617 sprake) dat hun buurt niet groter is dan de Vrouwensteeg aan weerszijden en dat zij bij vermeerdering van sterff den anderen qualic zouden connen helpen. Het Gerecht komt de bewoners tegemoet door huizen aan het Levendaal tussen de Vrouwensteeg en de Koenesteeg van de buurt Kikkenburg af te nemen en bij Vrouwenland te voegen. Uit de omschrijving van 1617 wordt daarover echter met geen woord gerept en zou de buurt zich op het Levendaal vanaf de Vrouwen- of Varkensteeg slechts (oostwaarts) uitstrekken tot de Wielmakersteeg.

(SA II inv. nr. 1216 fol. 4, 07-11-1602)

Buurtheren: 

zie voor uitleg de Toelichting