Inventarisatie Wederopbouwkunst

 
Gevelversiering, F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

De reliëfs zijn uitgevoerd in baksteen en verwerkt in de zuidgevels van het gebouw. Zij stellen het spelen en het leren voor. De gevels zijn tegenwoordig beschilderd waarbij de reliëfs zijn uitgespaard.

De reliëfs zijn ontworpen door de Bredase kunstenaar F. Nuyens. Van hem is verder weinig bekend.

Het gebouw van de voormalige St. Antoniusschool maakt deel uit van een samenstel van gebouwen rond de R.K. kerk St. Antonius van Padua met verder een pastorie, verenigingsgebouw en kleuterschool.

Gevelversiering 'het leren', F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)	Gevelversiering 'het spelen', F. Nuyens (foto: Jos Hooghuis)

De St. Antoniusschool in 1960 (Foto: Leidse Courant, 4 juli 1960)

Bronnen:

“De nieuwe lagere school in Leiden Z-West” in: Leidse Courant, 4 juli 1960, p. 3

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. Inventarisatie van Leidse schoolgebouwen 1850-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 185-186

23 maart 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Scherfmozaïek, Anton Landers (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het scherfmozaïek is ca. 3.20 meter hoog, de zijkanten zijn ca. 0.70 meter breed en het middenvlak ca. 2,95 meter breed. Het is zeer kleurrijk en samengesteld uit gebroken keramische tegels. De tegelscherven passen nauwkeurig als puzzelstukjes in elkaar en doen denken aan glas-in-loodramen. De twee blauwe banen stellen vermoedelijk de rivieren de Rijn en Vliet voor en verwijzen zo naar de naam van het verpleeg- en verzorgingshuis.

Antoon Jacobus Marinus Landers was opgeleid aan de Akademie van Beeldende Kunsten in Den Haag. In de periode 1927-1973 was hij werkzaam als schilder, aquarellist, tekenaar, etser en kunstnijveraar. Ook vervaardigde hij mozaïeken. Daarnaast was hij werkzaam als tekenleraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar. Behalve het gevelmozaïek aan het verzorgingshuis Rijn en Vliet in Leiden ontwierp hij een tegeltableau met vogels in de vestibule van de NV Aannemingsbedrijf v/h P.A. van Wijnen in Dordrecht.

De kunstenaar is een broer van de architect en tekenleraar aan het Rijnlands Lyceum in Wassenaar.

Het bejaardencentrum “Rijn en Vliet” werd bij de opening gezien als een voorbeeld van moderne bejaardenhuisvesting. Het bestond uit een pensiongedeelte met 80 één- en tweepersoonskamers en en vleugel met 48 galerijflats voor zelfstandige bewoning. Het was ruim voorzien van allerlei faciliteiten. Bij de bouw was de locatie op de hoek van Churchilllaan en Cornelis Schuytlaan. De hoofdingang is aan de later aangelegde Aaltje Noordewierlaan.

Scherfmozaïek, Anton Landers  (foto: Yteke Spoelstra)

“Menselijke notities”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 3 november 1962, p. 3

Bronnen:

“Leids bejaardencentrum ‘Rijn en Vliet’ geopend, in: Leidsch Dagblad, 2 november 1962, p. 3

“Menselijke notities”, in: Nieuwe Leidsche Courant, 3 november 1962, p. 3

Scheen, Pieter A., Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750 – 1950, Den Haag  1969-1970, vol. 1, p. 677

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

20 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het gebrandschilderde raam is op 9 mei 1958 aangeboden door oud-leerlngen van de Ambachtsschool bij gelegenheid van het 75-jarige jubileum van de school. Het raam symboliseert de vrucht van de studie. Het is ontworpen en geschilderd door dezelfde kunstenaar Cors van der Kaay, die tien jaar eerder het raam had vervaardigd voor het 65-jarige jubileum van de school. Het raam toont de leerling tweemaal: allereerst als hij als leerling de school betreedt en een ambacht leert. Vervolgens als hij de school verlaat met een diploma. Het pad van de leerling is afgebeeld in de vorm van een S en links er rechts verlucht met verwijzingen naar diverse ambachten. De symboliek wordt onderstreept door twee Latijnse spreuken: bovenaan “Finis coronat opus (Het einde bekroont het werk) en meer naar onderen “Non scholae sed vitae discimus” (Niet voor de school maar voor het leven leren wij). Onderaan de jaartallen 1883 en 1958 aan weerszijden van het Leidse stadswapen en een wapen met de Leidse sleutels en de letters VOLA, Verenging van Oud-leerlingen van de Ambachtsschool. Rechtsonder is het raam gesigneerd.

Het raam kreeg een plaats in het trappenhuis boven het jubileumraam uit 1948. Het werd onthuld door mevrouw Van der Kaay.

De vereniging van oud-leerlingen van de Ambachtsschool kent een traditie van het aanbieden van kunstwerken bij gelegenheid van een jubileum. In 1923 bij het 40-jarige jubileum bood de vereniging een tegeltableau aan voor de vestibule van de nieuwbouw. In 1933 bij het 50-jarige jubileum een drinkwaterfontein.

Cors van der Kaay (eigenlijk: Kaaij, 1921) was een veelzijdig ambachtsman en kunstenaar. Van der Kaay was zelf oud-leerling van de Ambachtsschool en volgde daarna een opleiding aan de Haagse Kunstacademie.Hij was werkzaam als glazenier in Leiden, Utrecht en Amsterdam. Een andere specialiteit was boetseren en modelleren. Hij werkte bij de suikerwerkfabrieken van Pel en de Baronie als ontwerper van chocolaterie en suikerwerk. Maar ook was hij vormgever en modelleur bij pottenbakkerij Ravelli in Valkenburg. Van der Kaay was leraar tekenen en handvaardigheid in Oegstgeest.

De ambachtsschool dateert uit 1883. Het oorspronkelijke gebouw aan de Haagweg is ontworpen door W.C. Mulder in neorenaissancestijl en dateert uit 1892. In 1923 en 1939-1941 volgden uitbreidingen naar ontwerp van architect B. Buurman. De uitbreiding van 1923 was nog in de neorenaissancestijl terwijl de uitbreiding van 1939-1941 is ontworpen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.

Sinds 1994 bevinden zich er meer dan veertig ateliers van kunstenaars. Het gebouw wordt geëxploiteerd door de Stichting Werk en Onderneming Leiden.

Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)	Jubileumraam 1958 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)	Cors van der Kaay in Nieuwe Leidsche Courant , 3 augustus 1972

Bronnen:

“Ambachtsschool besloot feest met receptie” in: Nieuwe Leidsche Courant, 9 mei 1958, p. 3

“Jubilerende Ambachtsschool neemt in Leiden centrale plaats in” in: Leidsch Dagblad, 10 mei 1948, p. 3

Monumentregister Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 51

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Het gebrandschilderde raam is op 1 mei 1948 aangeboden door oud-leerlngen van de Ambachtsschool bij gelegenheid van het 65-jarige jubileum van de school. Het raam is ontworpen door de jonge kunstenaar Cors van der Kaay. Centraal in het raam zijn voorwerpen afgebeeld die verwijzen naar verschillende ambachten: onder andere timmergereedschap, een aambeeld, een vel transparant papier, een tekenhaak, een driehoek en een passer. Onder de jaartallen 1883 en 1948 is het wapen van Leiden aangebracht. In de randen van boven naar beneden de wapens van de achttien gemeenten waaruit de school haar leerlingen betrok. Helemaal onderaan is te lezen: “Aangeboden door de VOLA”, Verenging van Oud-leerlingen van de Ambachtsschool. Rechtsonder is het raam gesigneerd. Het raam meet 2,90 x 1,10 m. Het is vervaardigd in het atelier van de firma Jilleba.

Het raam werd aangeboden door de oudste reünist tevens oud-directeur van de ambachtsschool in Winterswijk, A. Brittijn. Het bevindt zich in het trappenhuis van het nieuwe gedeelte van de school en werd onthuld door de echtgenote van de directeur, mevr. E. Kuijntjes-Elzinga.

De vereniging van oud-leerlingen van de Ambachtsschool kende een traditie van het aanbieden van kunstwerken bij gelegenheid van een jubileum. In 1923 bij het 40-jarige jubileum bood de vereniging een tegeltableau aan voor de vestibule van de nieuwbouw. In 1933 bij het 50-jarige jubileum een drinkwaterfontein.

Cors van der Kaay (eigenlijk: Kaaij, 1921) was een veelzijdig ambachtsman en kunstenaar. Hij was zelf drie jaar leerling geweest aan de Ambachtsschool. Daarna volgde hij een opleiding aan de Haagse Kunstacademie. Hij was werkzaam als glazenier in Leiden, Utrecht en Amsterdam. Een andere specialiteit was boetseren en modelleren. Hij werkte bij de suikerwerkfabrieken van Pel en de Baronie als ontwerper van chocolaterie en suikerwerk. Maar ook was hij vormgever en modelleur bij pottenbakkerij Ravelli in Valkenburg. Van der Kaay was leraar tekenen en handvaardigheid in Oegstgeest.

De ambachtsschool dateert uit 1883. Het oorspronkelijke gebouw aan de Haagweg is ontworpen door W.C. Mulder in neorenaissancestijl en dateert uit 1892. In 1923 en 1939-1941 volgden uitbreidingen naar ontwerp van architect B. Buurman. De uitbreiding van 1923 was nog in de neorenaissancestijl terwijl de uitbreiding van 1939-1941 is ontworpen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.

Sinds 1994 bevinden zich er meer dan veertig ateliers van kunstenaars. Het gebouw wordt geëxploiteerd door de Stichting Werk en Onderneming Leiden.

Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto's: Jos Hooghuis)	Jubileumraam 1948 door C. van der Kaay (foto's: Jos Hooghuis)	De onthulling van het raam, LD 3 mei 1948

Bronnen:

“Het 65-jarig bestaan der Ambachtsschool” in: Leidsch Dagblad, 3 mei 1948, p. 2

Monumentregister Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken

“Oud-leerlingen der Leidse Ambachtsschool boden een gebrandschilderd raam aan” in: Nieuwe Leidsche Courant, 1 mei 1948, p. 2

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 51

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

“De H. Drieëenheid” door Kees Buurman (foto: Kees Buurman Stichting)

Beschrijving:

Kees Buurman vervaardigde in 1965 zijn wandschildering van de H. Drieëenheid voor de Gereformeerde Petrakerk die in 1961 in gebruik was genomen. De schildering is aangebracht op een aantal panelen van board: een hoog middenstuk van 4.91 m x 2.14 m met daaronder een tekst op een strook van 14.10 m x 0.40 m. Het kunstwerk tracht uit te drukken hoe de H. Drieëenheid ons leven beheerst door een band langs de gehele muur beschilderd met de tekst van de apostolische geloofsbelijdenis. De woorden God, Jesus Christus en H. Geest springen eruit. Deze levensbaan loopt door een kruis met daarin een vogel (H. Geest) en een geopende hand (God de Vader) met daarin allesziende ogen. De voorstelling is voornamelijk in zwart geschilderd op een grijze achtergrond. Volgens Kees’ weduwe mevrouw Adriana Buurman-Brunsting was Buurman ontstemd over de financiële bijdragen die de Petrakerk van de gemeenteleden vroeg. Hij besloot in plaats van de financiële bijdrage een kunstwerk te leveren.

De laatste dienst in de Petrakerk is gehouden in 1990. Daarna is het kunstwerk van Buurman verwijderd en opgeslagen. In 1993 is de kerk gekocht door de Turkse Islamitische Stichting Afdeling Leiden. De kerk is nu een moskee.

Kees Buurman (Leiden, 1933 – Leiden 1997), schilder, tekenaar, graficus en dichter, is vooral bekend van zijn werk in zwart/wit. Zijn opleiding aan de Algemene Grafische School in Amsterdam zal daartoe hebben bijgedragen. In zijn monumentale werk, dat voornamelijk dateert uit de jaren 1960, past hij soms kleur toe. In 2000 heeft Stedelijk Museum De Lakenhal een overzichtstentoonstelling van Buurman georganiseerd. Het museum bezit ook verschillende werken van Buurman.

  “De H. Drieëenheid” door Kees Buurman, tekstband (foto's: Kees Buurman Stichting)

Bronnen:

“Petrakerk verrijkt met unieke kunstprodukten” in: Nieuwe Leidsche Courant, 25 maart 1965, p. 3

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en stedebouw 1940-1965. Leidse Historische Reeks 21. Leiden 2009, p. 87

Kees Buurman Stichting www.keesbuurman.nl

“Verlaten Petrakerk nu moskee” in: Leidsch Dagblad, 27 augustus 1993, p. 14

14 februari 2018

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Glas-in-loodramen, Joan Collette (foto: Huib Bulthuis/SCOL)

Beschrijving:

In de hal van het in 2018 gesloopte VMBO Boerhaave, oorspronkelijk R.K. Technische School Don Bosco, bevonden zich glas-in-loodramen gesigneerd ‘Joan Collette’. De opstelling en verlichting was zodanig dat zij zeer slecht tot hun recht kwamen. Ze waren afkomstig van de Katholieke Huishoudschool aan het Galgewater en zijn in de jaren 1980 overgebracht naar de Boerhaavelaan toen het gebouw aan het Galgewater een andere eigenaar kreeg. De ramen dateren uit 1931. De ramen zijn ingelijst en hebben elk de afmetingen van 2 meter hoog (in het midden) en 1,20 meter breed. De zijramen stellen de wijze respectievelijk de dwaze maagden voor zoals beschreven in het evangelieverhaal in Mattheus 25 (1-13). In het middenraam zijn Christus en Maria en Martha afgebeeld.

Joan Collette (Delft 1889 – Nijmegen 1958) vervaardigde gebrandschilderd glas, mozaïeken en muurschilderingen. Als monumentaal kunstenaar is hij gevormd in de kunstwerkplaats van P.J. Cuypers en Co. te Roermond. Van zijn hand zijn ook de gebrandschilderde ramen in de kapel van het voormalige St.-Elisabethziekenhuis aan de Hooigracht in Leiden.

Het schoolgebouw waarvoor de ramen zijn ontworpen en vervaardigd was de Katholieke Vakschool voor Meisjes aan het Galgewater 1 in Leiden, ontworpen door architecten Leo en Jan van der Laan in 1929. De locatie waarnaar ze zijn verplaatst was de R.K. Technische School Don Bosco van de Stichting Katholiek Onderwijs in Leiden. Dat gebouw was ontworpen door het architectenbureau J.A. van der Laan, J.B. Hermans en Th. M. van der Eerden uit Leiden. De laatste jaren was het in gebruik door de afdeling VMBO van het Bonaventuracollege aan de Mariënpoelstraat. Het gebouw is in 2018 gesloopt. Op deze locatie staat sinds 2020 de nieuwbouw voor VMBO Bonaventura en VMBO De Thermiek, Beroepscollege Leystede. De ramen zijn verwijderd uit het gebouw Boerhaavelaan 44, gerestaureerd door de firma Jilleba en inpandig herplaatst in het bestuursgebouw van de Stichting Confessioneel Onderwijs Leiden (SCOL) aan de Mariënpoelstraat 4.

Glas-in-loodramen, Joan Collette, op gesloopte locatie Boerhaavelaan 44 (foto’s: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Collette, V.M.J.A.N. “Joan Collette” in: Hoogveld, Carine (hfdred.), Glas in lood in Nederland 1817-1968, Den Haag: SDU, z.j. (1989?), p. 222

“Glas-in-loodramen Joan Collette uit de huishoudschool Galgewater herplaatst” in: Nieuwsbrief Historische Vereniging Oud Leiden (digitaal), augustus 2022

“Schoolgebouw voor vakmensen” in: Leidsch Dagblad 10 november 2018

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

20 augustus 2022

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Muurversiering, Frans van der Veld (foto: Jos Hooghuis)

Beschrijving:

Bij gelegenheid van de verhuizing van de St. Janschool voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden van Rapenburg 48 naar het pand Bizetpad/César Franckstraat werd op de speelplaats een ‘speelmuur’ of ‘kaatsmuur’ onthuld. Deze was versierd door de kunstenaar Frans van der Veld uit Lisse. Het bakstenen muurtje is aan beide kanten gedecoreerd met een keramisch reliëf waarop sportende jongens en dieren zijn te herkennen. De knieën van een van de jongens lijken door het muurtje te steken, de andere jongen lijkt om het muurtje te rennen. De ronde gaten nodigen uit tot een balspel.

Schilder en beeldhouwer Frans van der Veld (Lisse, 1940) die is opgeleid aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag is nog volop actief en werkt intensief samen met zijn echtgenote beeldhouwer Truus van der Veld. Hun werk is veelal figuratief. In hun vrije werk laten Frans en Truus van der Veld zich vaak inspireren door de Griekse mythologie.

De school is oorspronkelijk in 1963 gebouwd als St.-Franciscusschool voor Lager Onderwijs naar een ontwerp van gemeentearchitect Theo K.J. Koch. Later was in dit gebouw en dat van de protestantse Koningin Emmaschool aan de César Franckstraat 5 de basisschool voor speciaal onderwijs De Wissel gehuisvest. Tot 2016 vond het Leo Kanner College voor speciaal onderwijs er onderdak. In 2019 werd bekend dat woningcorporatie Ons Doel op deze locatie tachtig woningen zal realiseren. Enige tijd na de sluiting van de school is de ‘speelmuur’, die in slechte staat verkeerde ontmanteld. De keramische elementen zijn opgeslagen met het oog op herplaatsing na voltooiing van nieuwbouw op deze locatie.

Muurversiering, Frans van der Veld (foto’s: Jos Hooghuis)

Leidsch Dagblad, 8 juli 1978

Bronnen:

“Bizetpad wordt een Bizetbuurtje” in: Leidsch Dagblad, 13 augustus 2019

“Spel en kunst op plein van St. Janschool” in: Leidsch Dagblad, 8 juli 1978, p. 3

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. Inventarisatie van Leidse schoolgebouwen 1850-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 204-206

19 augustus 2022

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Keramische gevelversiering, Henny Bal (foto: Paulina Buring)

Beschrijving:

Het kunstwerk van Bal is een plastiek dat de gehele breedte van de gevel van het gebouw langs het Bizetpad beslaat. Het bestaat uit 24 betonblokken van 60 x 100 centimeter. In het cement heeft Bal langs allerlei lijnen de smalle kanten van stukken gekleurde tegels aangebracht. Bal gebruikte tegels in de kleuren petroleum-groen, grijs, crème en zwart met een enkel rood accent. De architect gebruikte dezelfde tegels in de kleuren grijs en wit in de vloer van de hal en gangen. Men noemt dit kunstwerk wel een scherfreliëf of scherfmozaïek. Scherfmozaïeken waren populair in de periode van de wederopbouwkunst. Daarvoor gebruikte men afval van tegel- en potfabricage. Het kunstwerk van Bal is echter zo omvangrijk dat Bal hiervoor niet voldoende tegelscherven kon krijgen. Daarom moest hij zo’n 2400 tegels die nog intact waren met hamerslagen verbrijzelen. Elk betonblok weegt circa 100 kilo en de tegelscherven steken ongeveer 8 tot 10 centimeter uit. Doordat de gevel op het noorden ligt is de reliëfwerking bijzonder sterk. Het hele reliëf is 12 meter lang en 1,2 meter hoog.

Henny (Hendrik Anthonie) Bal (Rotterdam, 1915 - 2012) werkte na zijn opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten in zijn geboorteplaats Rotterdam aanvankelijk in een impressionistische stijl. Eind jaren 1950 koos hij voor een meer abstracte en experimentele richting. Hij maakte schilderijen en wandschilderingen maar trok vooral de aandacht met zijn metaalplastieken. Bal ontwierp kunstwerken voor scholen in Noordwijk, Spijkenisse, Nieuwe Tonge, Gorcum en Katwijk. Als beeldhouwer was hij autodidact. In 1962 exposeerde hij samen met een aantal leerlingen in Stedelijk Museum De Lakenhal.

De school is oorspronkelijk in 1963 gebouwd als St. Franciscusschool voor Lager Onderwijs naar een ontwerp van gemeentearchitect Theo K.J. Koch. Later was in dit gebouw en dat van de protestantse Koningin Emmaschool aan de César Franckstraat 5 de basisschool voor speciaal onderwijs De Wissel gehuisvest. Tot 2016 vond het Leo Kanner College voor speciaal onderwijs er onderdak. In 2019 werd bekend dat woningcorporatie Ons Doel op deze locatie tachtig woningen zal realiseren. Het plan is om het kunstwerk van Henny Bal te behouden en te herplaatsen.

Keramische gevelversiering, details, Henny Bal	(foto’s: Paulina Buring)

Bronnen:

“Bizetpad wordt een Bizetbuurtje” in: Leidsch Dagblad, 13 augustus 2019

“Nieuwe St. Franciscusschool te Leiden krijgt Noordwijks kunstwerk aan de gevel” in: De Leidsche Courant, 30 augustus 1963, p. 6

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. Inventarisatie van Leidse schoolgebouwen 1850-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 204-206

19 augustus 2022

Door op de onderstaande foto's te klicken worden lijsten zichtbaar van de Monumentale Kunst in Leiden:

Zichtbaar (al dan niet bedreigd)

	Adres	Gebouw	Architect	Kunstwerk	Specificatie	Kunstenaar	Datering	Conditie/Situatie
	Aalmarkt 22	Warenhuis Vroom & Dreesman	Leo en Jan van der Laan	Portretplaquette	Bronzen plaat in voormalig trappenhuis	Nahmer, Theo van der	1933	niet bedreigd
	Aaltje Noordewierlaan 1	Verpleeg- en verzorgingshuis Libertas Rijn & Vliet	Landers, K.	Gevelversiering	Gevelmozaïek bij ingang	Landers, Anton	1962	niet bedreigd
	Aerent Bruunstraat 2	Chr.Geref. Opstandingskerk	Nielsen, Ch. H.	Glas-in-lood	1 raam	Hendriks, Berend	1961	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1800
	Aerent Bruunstraat 2	Chr. Geref. Opstandingskerk	Nielsen, Ch. H.	Glas-in-lood	2 ramen	Bruens, Carel	1996	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1800
	Antonie Duycklaan 14	Kinderdagverblijf Small Steps	Ouden, P.C. den	Mozaïek	2 kinderfiguren	Buurman, Kees	1960	niet bedreigd
	Beethovenlaan 1-259	vijf flatgebouwen		Gevelversiering	5 muziekinstrumenten	Meine Jansen, Jan	1961	niet bedreigd
	Bizetpad 1-3	Leo Kannerschool	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Gevelversiering	Gebroken keramische tegels	Bal, Henny	1963	bedreigd
	Boshuizerlaan 5	Buurtcentrum Vogelvlucht	Hendriks, J.P.L., J.A van den Bosch en J. Hendriks	Gevelversiering	Baksteenreliëf Vogelvlucht	Nuyens, F.	1960	niet bedreigd
	Boshuizerlaan 11-13	R.K. Antonius van Padua	Campman, H.A.D.	Glas-in-lood	2 glas-in-loodramen en 4-delig tympaan incl. zgn. Paulusraam	Smeets, Louis	1966	bedreigd
	Boshuizerlaan 11-13	R.K. Antonius van Padua	Campman, H.A.D.	Glas-in-lood	7 gebrandschilderde ramen de 7 sacramenten	Smeets, Louis	1966	bedreigd
	Breestraat 50	Sociëteit Minerva	Boks, W.C./W. Eijkelenboom/A. Middelhoek	Beeldhouwwerk	Haardsculptuur: "Minerva weert de domheid af"	D'Hont, Pieter	1963	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1490
	César Franckstraat 38	Apostolisch Genootschap	Korswagen, H.	Keramisch Reliëf	Fakkel met wereldbol	onbekend	1968	onbekend
	Damlaan 22	Basisschool Pacelli	Oerle, van en Schrama	Gevelreliëf	3 gevelreliëfs: tiara, 3 herders, sleutel met letters SP	Stauthamer, Cephas	1954	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1746
	Haagweg 4	Kunstenaarscentrum	Buurman, B./M.P. Schutte	Glas-in-lood	Herdenkingsraam 65-jarig jubileum	Kaay, Cors van der	1948	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1489
	Haagweg 4	Kunstenaarscentrum	Buurman, B./M.P. Schutte	Glas-in-lood	Herdenkingsraam 75-jarig jubileum	Kaay, Cors van der	1958	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1489
	Haagweg 4	Kunstenaarscentrum	Buurman, B./M.P. Schutte	Wandreliëf	Keramische plaquette: Metselende ambachtsman 1940	Hoek, Milot van	1940	niet bedreigd Gemeentelijk monument 1489
	Houtlaan 55	Alrijne	Kramer, B.J.K. en J.E. Kruisheer	Mozaïek	glasmozaïeken in kapel	Kristensen, Gunhild	1964	niet bedreigd
	Houtlaan 55	Alrijne	Kramer, B.J.K. en J.E. Kruisheer	Reliëf	bronsreliëfs in kapeldeuren	Noorlander, Huib	1964	niet bedreigd
	Kagerstraat 7	Da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Glaswand	Claustrawandgekleurd glas boven ingang	Dijkstra, Herman	1963	niet bedreigd
	Kagerstraat 7	Da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Glas-in-lood	raam 4 paarden, in aula	Kristensen, Gunhild	1963	niet bedreigd
	Kagerstraat 7	da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Reliëf	Houtreliëf muziekinstrumenten in aula	Braendle, Julia	1963	niet bedreigd, conditie slecht
	Lammenschansweg 4-6	Opvang vluchtelingen en asielzoekers	Laan, J.A. Van der, J.B. Hermans, Van der Eerden en Kirch	Gevelreliëf	dierfiguren	Simon, J.B. Lambert	1958	bedreigd
	Noachstraat 2	Leonardo College	Oerle, P. van	Tegelmozaïek		Struycken, Peter	1982	bedreigd, afgedekt
	Obrechtstraat 4	Gereformeerde Kleuterschool	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Gevelreliëf	Geëmailleerd betonreliëf op 2 muren	Bayens, Hans	1966	niet bedreigd
	Plantage 16	Stichting Verbum Dei	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Glas-in-lood raam		Waarschijnlijk Gerard N. Jilleba	1962	niet bedreigd
	Rooseveltstraat 49	Bedrijfshal met kantoor N.V. Shulton	Postma, A.E.G. en J.D.	Keramische wand	Bij ingang	Tieman, Henk	1964	niet bedreigd, grotendeels afgedekt
	Rosenburch 71	Serviceflat Rosenburch	Manen, D. en T. van	Keramische wand	bij ingang	onbekend	1974	niet bedreigd
	Stationsplein 107	gemeente Leiden	Jonkman, J. en P. van Dorp	Glas-in-beton	glas-in-beton gevel over 6 verdiepingen	Jansen, Meine, Jan Menno	1967	bedreigd
	Sumatrastraat 197	OLV van de H. Rozenkrans	Sterre, Piet van der	Glas-in-lood	meerdere ramen begane grond	Sterre, Piet van der	1961	niet bedreigd
	Sumatrastraat 197	OLV van de H. Rozenkrans	Sterre, Piet van der	Gevelversiering	betonnen fakkel	Sterre, Piet van der	1961	niet bedreigd
	Ter Haarkade 1	Kunstenaarscentrum Nieuwplaatz	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Gevelplastiek	Boom met vogel op het nest	onbekend	1964	Het pand is in 2020 gesloopt om plaats te maken voor sociale woningbouw. Het gevelplastiek is uitgenomen voor herplaatsing in de nieuwbouw.
	Toussaintkade 51	Studentenhuisvesting	Niepoth, J.F.	Glas-in-beton ramen	54 ramen "Opgang der tijden"	Hendriks, Berend	1959	niet bedreigd, gemeentelijk monument 1747
	Vijf Meilaan 210	ID College	Koch, Th. K.J. (stadsarchitect)	Gevelreliëf	Houtreliëf bij entree	Voet, Wilfred	1968	bedreigd
	Wassenaarseweg 52	Pieter de la Courtgebouw	Zwiers, H.T.	Gevelreliëf	Adam en Eva in keramiek	Buurman, Kees	1964	niet bedreigd, op dak buitenzijde trappenhuis
	Wassenaarseweg 56	Gortergebouw [NIPG]	Mertens Sr., Hermann Friedrich	Beeld	Beelden De Hoop en De Zorg bij entree	Wenckebach, Oswald	1941	niet bedreigd, (gedeeltelijk) gemeentelijk monument 1600
	Wassenaarseweg 60	Lab. Voor Fysiologie	Mertens Sr., Hermann Friedrich	Gevelreliëf	Fysiologen Harvey, Bernard, Berthold en Pavlov bij entree	Wenckebach, Oswald	1959	niet bedreigd
	Wassenaarseweg 60	Lab. Voor Fysiologie	Mertens Sr., Hermann Friedrich	Gevelreliëf	Tekstreliëf en namen 200 fysiologen van Alkamaion	Wenckebach, Oswald	1959	niet bedreigd
	Wassenaarseweg 60	Lab. Voor Fysiologie	Mertens Sr., Hermann Friedrich	Mozaïek	vogels en vissen in hal en bij auditoria	Lerma, Luigi de	1959	niet bedreigd, aanwezig
	Wassenaarseweg 60	Lab. Voor Fysiologie	Mertens Sr., Hermann Friedrich	Wandschildering	de 4 jaargetijden, in de kantine	Neut, M. Van der	1959	niet bedreigd, aanwezig
	Willem de Zwijgerlaan 179	Rouwcentrum Monuta Van der Luit	Hamerpagt, George en Jakob de Gruijter	Gevelreliëf	Keramische tegels boven ingang en in gevel	Tieman, Henk	1962	bedreigd
Verdwenen/vernietigd/opgeslagen
	Adres	Gebouw	Architect	Kunstwerk	Specificatie	Kunstenaar	Datering	Conditie/Situatie
	Antonie Duycklaan 14	Kinderdagverblijf Small Steps	Ouden, P.C. den	Gevelversiering	draadstaalplastiek spelende kinderen	Buurman, Kees	1960	verdwenen
	Bizetpad 1-3	Leo Kannerschool (plein)	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Muurversiering	Muurtje met geglazuurd hondje en sporter	Veld, Frans van de	1978	opgeslagen (ontmanteld)
	Boerhaavelaan 44	Bonaventura College voor VMBO	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Wandschildering	Sport en Spel	Sengers, Lode	1954	verdwenen
	Boerhaavelaan 44	Bonaventura College voor VMBO	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Wandversiering	scherftegeltableaus in hal	onbekend		vernietigd
	Boerhaavelaan 44	Bonaventura College voor VMBO	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Mozaïek	8 glasmozaïeken in trappenhuis	onbekend		vernietigd
	Curaçaostraat 3	Mimar Sinan Moskee	Kraan, A.T. en A. van Nieuwkoop	Wandschildering	H. Drieëenheid	Buurman, Kees	1965	opgeslagen
	Curaçaostraat 3	Mimar Sinan Moskee	Kraan, A.T. en A. van Nieuwkoop	Wandreliëf	Ichthus	Maaskant, Jan	1965	vernietigd
Geen afbeelding	Damlaan 1	Openbare Basisschool De Morskring	Koch, Th. K.J. (stadsarchitect)	Wandreliëf	Kinderspelen (in hal)	Verstoep, Leendert	1953	verdwenen
	Dieperpoellaan 2	Driestar College	Architectenbureau Lucas en Niemeyer	Wandreliëf	Radiaal geplaatste U-profielen	Struycken, Peter	1966	opgeslagen
	Eijmerspoelstaat 3	St. Agneslyceum	Oerle, van en Schrama en Bos	Wandreliëf		Smit, Josje	1965	opgeslagen, gebouw afgebroken
	Hof van Roomburgh 46	R.K. Zorgcentrum Roomburgh	Oerle, van en Schrama en Bos	Glas-in-lood	8 ramen in de kapel	onbekend	1966	opgeslagen
Geen afbeelding	Houtlaan 55	Alrijne	Kramer, B.J.K en J.E. Kruisheer	Beeldhouwwerk	bij ingang	Guntelaar, Ben	1964	verdwenen (opgeslagen ?)
	Houtlaan 55	Alrijne	Kramer, B.J.K. en J.E. Kruisheer	Wandschildering	in hal	Iersel, Ger van	1964	verdwenen
	Hugo de Grootstraat 27-31	Appartementencomplex		Glas-in-lood		Wenckebach, K.F.	1956	verdwenen; Rijksmonument
	Johan Wagenaarlaan 14	Kinderopvang Smallsteps Kleine Beer	Koch, Th. K.J. (stadsarchitect)	Gevelreliëf	Poppenspeler	Buurman, Kees	1964	verdwenen
	Kagerstraat 1	Chr. Lyceum Visser 't Hooft	Elffers, Hoogeveen en Van der Kraan	Wandreliëf	Man vrouw en beest (hout en polyester)	Buurman, Kees	1967	vernietigd
	Kagerstraat 7	Da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Wandreliëf	2 vissen van keramiek in zwembad	Buurman, Kees	1963	verdwenen
	Kagerstraat 7	Da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Wandreliëf	Meisje op vis in keramiek in zwembad	Buurman, Kees	1963	verdwenen
Geen afbeelding	Kagerstraat 7	Da Vinci College	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Mozaïek	glasmozaïek in docentenkamer	Braendle, Julia	1963	verdwenen
	Kaiserstraat 63	Zoölogisch Laboratorium	Oerle, van en Schrama	Gevelrelief	Decoratief roosterwerk	Mouton, J.B.	1957	verdwenen, gebouw afgebroken
	Kaiserstraat 63	Zoölogisch Laboratorium	Oerle, van en Schrama	Gevelreliëf		Smit, Josje	1957	verdwenen, gebouw afgebroken
Geen afbeelding	Meerhof 44	Meerhof Hervormde Kleuterschool	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Gevelreliëf	in kleur gemoffeld plaatijzer	Hövig, Marry	1972	verdwenen
	Rijnsburgerweg 10	AZL	Duintjer, M.	Mozaïek	Wandmozaïek	Ijlstra, Bouke	1961	verdwenen/gesloopt
	Rijnsburgerweg 10	AZL KNO	Jonkman, J. en P. van Dorp	Mozaïek	Wandmozaïek	Ijlstra, Bouke	1963	verdwenen/gesloopt
	Rijnsburgerweg 10	AZL KNO	Jonkman, J. en P. van Dorp	Wandschildering	Anatomische vormen	Meine Jansen, Jan Menno	1963	verdwenen/gesloopt
	Rijnsburgerweg 10	AZL KNO	Jonkman, J. en P. van Dorp	Wandschildering	2 wandschilderingen Ark van Noach	Rolle, N.	1963	verdwenen/gesloopt
	Rijnsburgerweg 10	AZL Heelkunde	Carmiggelt, J.C.W.	Wandschildering	Vogelfluiter	Andrea, Kees	1963	verdwenen/gesloopt
Geen afbeelding	Schelpenkade 6				11 vignetten	Vollmer, Frans	1956	verdwenen
	Schubertlaan 131	Korte Vlietschool	Elffers, Hoogeveen en Van der Kraan	Gevelobject	Zon	Ru, Peter de	1977	verdwenen
Geen afbeelding	Schubertlaan 131	Korte Vlietschool	Elffers, Hoogeveen en Van der Kraan	Wandschildering	tableaus in aula "de weg van huis naar school"	Ru, Peter de	1977	verdwenen
	Stationsweg 41-43	Kamer van Koophandel	Schutte, M.P.	Gevelreliëf	op balkon	Snoeck, Jan	1965	ogeslagen
	Sumatrastraat 120	Marecollege	Schutte, M.P.	Gevelreliëf	reliëf in cortenstaal	Wit, Frans de	1974	opgeslagen, school verbouwd
	Telderskade 46	Telders Basisschool	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Gevelreliëf	dieren	Groenestein, Jan	1966	wordt verplaatst, gebouw afgebroken
	Ter Haarkade 1	Kunstenaarscentrum Nieuwplaatz	Koch, Th.K.J. (stadsarchitect)	Wandschildering	in de aula	Op de Laak, Harry	1964	verdwenen
	Wassenaarseweg 64	Clusius Laboratorium	Röntgen, F.E.	Gevelreliëf	Wandreliëfs van sgrafitto in trappenhuis gestileerde vormen dieren en planten	Horn, Lex	1960	opgeslagen, gebouw afgebroken; sgraffito behouden
	Wassenaarseweg 64	Clusius Laboratorium	Röntgen, F.E.	Wandschildering		Horn, Lex	1959	vernietigd; gebouw afgebroken
Verplaatst
	Adres	Gebouw	Architect	Kunstwerk	Specificatie	Kunstenaar	Datering	Conditie/Situatie
	Berlagestraat			Mozaïek	Clown op fiets	Berserik, Herman	1990	herplaatst
	Boerhaavelaan 44	Bonaventura College voor VMBO	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Gevelreliëf	3 figuren; boven ingang	Simon, J.B. Lambert	1954	herplaatst
	Boerhaavelaan 44	Bonaventura College voor VMBO	Laan, J.A. Van der, en J.B. Hermans	Glas-in-lood	3 ramen afkomstig van Huishoudschool Galgewater	Joan Collette	1931	herplaatst Mariënpoelstraat 4
	Galgewater 1	Katholieke Vakschool voor Meisjes, Galgewater, Leiden	Leo en Jan van der Laan	Glas-in-lood	3 ramen	Joan Collette	1931	herplaatst Boerhaavelaan 44
	Langegracht 70a	Woningcorporatie De Sleutels		Glas-in-lood	4 ramen met thema volkshuisvesting	Leeuwen, D. van	1948	herplaatst
	Rijnsburgerweg 10	AZL KNO	Jonkman, J. en P. van Dorp	Plastiek	St. Maarten	Letterie, Frank	1963	herplaatst naar LUMC
	Scheepswerf 2-74	woningbouw		Glas-in-lood	Ramen t.g.v. 45-jarig jubileum Wbv De Eendracht	onbekend	1957	herplaatst, Scheepswerf bij het Steneveltpark aan de Zijl
	Stationsplein 107	gemeente Leiden	Jonkman, J. en P. van Dorp	Keramisch reliëf	in kantine op 6de verdieping	onbekend	1967	herplaatst in stadhuis
	Stationsweg 41-43	Kamer van Koophandel en Fabrieken Rijnland	Schutte, M.P. en G.H. Bellaard	Glas-in-lood	10 ramen afbeeldingen handel en nijverheid	Geraedts, Pieter	ca. 1950	herplaatst in stadhuis
	Wassenaarseweg 64	Clusius Laboratorium	Röntgen, F.E.	Gevelreliëf	Betonreliëf gestileerde vormen boven ingang	Horn, Lex	1960	herplaatst bij Kolffpad (parkeergarage); gebouw afgebroken,
	Willem de Zwijgerlaan 44	Topaz Overrhyn	Koch, Th. K.J. (stadsarchitect)	Glas-in-lood	8 ramen Van den Vos Reynaerde	Hofman, Pieter	1956	herplaatst
	Zonneveldstraat	Faculteit der Rechtsgeleerdheid	Schutte, M.P. en G.H. Bellaard	Beeldhouwwerk		Couzijn, Wessel	1967	verplaatst naar Gorlaeus
	Zonneveldstraat	Faculteit der Rechtsgeleerdheid	Schutte, M.P. en G.H. Bellaard	Wandschildering		Lataster, Ger	1967	verplaatst naar Gorlaeus

Inventarisatie Wederopbouwkunst

Keramisch scherftegelmozaïek, Jan Baptist Lambert Simon

(foto: Jos Hooghuis)

 Beschrijving:

Het scherftegelmozaïek was aangebracht boven de ingang van de school aan de Boerhaavelaan. Het is 1.80 meter breed en 0,50 meter hoog. Het stelt drie figuren voor. Mogelijk Don Bosco met twee jongelingen. Maar ook een voorstelling van de Drie Koningen of de Drie Wijzen uit het Oosten is mogelijk gelet op de hoofdeksels van de figuren. Lambert Simon lijkt beïnvloed door de Cobra-beweging. Het schoolbestuur was aanvankelijk niet ingenomen met de ontwerpschetsen. Voor het scherftegelmozaïek was een bedrag van fl. 2120 beschikbaar. Waarschijnlijk is Lambert Simon als kunstenaar voorgesteld door architect Jan van der Laan.

Jan Baptist Lambert Simon (Den Helder 1909 - Utrecht 1987) was autodidact. Zijn vader die een steenhouwerij bezat en later een handel in bouwmaterialen wilde graag dat zijn zoon in de zaak zou komen werken. Zodra Simon de kans kreeg trok hij echter naar Parijs. Zijn verblijf daar was bepalend voor de ontwikkeling van zijn kunstenaarschap. Terug in Nederland woonde hij vanaf ca. 1930 in Utrecht en maakte deel uit van de kunstenaarsgroep rond het tijdschrift De Gemeenschap.  Deze bestond uit jonge katholieke intellectuelen die zich keerden tegen het establishment. J.B. Lambert Simon ontving zijn opdrachten voornamelijk van katholieke instellingen. Hij is zich steeds blijven vernieuwen. Hij maakte een ontwikkeling door van een neo-barokke stijl naar impressionisme, surrealisme en abstracte kunst. Vanaf circa 1960 kreeg hij steeds meer opdrachten uit niet-kerkelijke kring. Voor de school aan de Lammenschansweg 4-6 maakte Lambert Simon een keramisch gevelreliëf. In de St. Willibrorduskerk in Oegstgeest bevindt zich een groot glas-in-loodraam van Lambert Simon met als thema Het Laatste Oordeel.

Het schoolgebouw was gebouwd als technische school voor de Stichting Katholiek Onderwijs in Leiden. Het was ontworpen door het architectenbureau J.A. van der Laan, J.B. Hermans en Th. M. van der Eerden uit Leiden. De laatste jaren was het in gebruik door de afdeling VMBO van het Bonaventuracollege aan de Mariënpoelstraat.  Volgens het Monumentenregister van de gemeente Leiden heeft het College van B&W in 2014 het advies om het gebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument afgewezen. Het gebouw is in maart 2018 gesloopt. Op deze locatie staat sinds 2020 de nieuwbouw voor VMBO Bonaventura en VMBO De Thermiek. De naam van de  nieuwe school is Beroepscollege Leystede. Het scherftegelmozaïek van J.B. Lambert Simon heeft een plaats gekregen aan de voorgevel van het trafohuisje dat onderdeel was van het gesloopte schoolgebouw. Het grenst aan de speelplaats en is zichtbaar vanaf de Boerhaavelaan. De ingang van het nieuwe schoolgebouw is aan de Van Swietenstraat 2.

Het scherftegelmozaïek herplaatst (Foto's: Jos Hooghuis)

Bronnen:

Archief Stichting Katholiek Onderwijs Leiden (SKOL), ELO

“Het Keramische werk van Lambert Simon” in: Samenspel, no. 2, 1964, pp. 14-21

“Leiden werd heden verrijkt met Katholieke Technische school, in Leidse Courant, 4 mei 1954, p. 2

Pollmann, Tessel en Michiel Kruidenier, Wederopbouw in Leiden. Architectuur en Stedenbouw 1940-1965. Leidse Historisch Reeks. Leiden 2009, p. 104

“Schoolgebouw voor vakmensen” in: Leidsch Dagblad 10 november 2018

Spoelstra, Yteke, De School: “Een sieraad der gemeente”. De geschiedenis van de scholenbouw in Leiden. Deel 2: 1945-1965, Unit Monumenten & Archeologie gemeente Leiden, Leiden 2009-2010, p. 17

Spoelstra, Yteke, Monumentale kunst ontdekt in Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken 2017, https://www.leidseregioinkaart.nl/kaarten/images/Monumentale_kunst.pdf

11 november 2020