De Kaasmarkt is al jaren een sterk verwaarloosd stukje binnenstad. Bomvol geparkeerde auto's, slecht onderhouden bestrating, deels ook slecht onderhouden panden en percelen langs de randen van het plein. Een rotte kies in de historische binnenstad. Sinds 2016/2017 wordt in het kader van het Programma Binnenstad gewerkt aan plannen voor een herinrichting van de Kaasmarkt, inclusief nieuwe bebouwing op een aantal plaatsen aan de randen van het plein. Ook de toekomst van de Kaasmarktschool is daarbij aan de orde. De opzet was een samenhangende visie op te stellen voor het geheel. 

In januari 2017 zijn plannen van gemeentelijke kant uiteengezet op een informatieavond. De HVOL heeft vervolgens deelgenomen aan de bijeenkomsten van de klankbordgroep Kaasmarkt, waaraan ook wijkverenigingen, gebruikers van de Kaasmarktschool en omwonenden (ook ondernemers) deelnamen.

Het parkeren is daarbij steeds een 'hete aardappel' geweest: moeten parkeerplaatsen verdwijnen? Alleen bezoekersparkeerplaatsen opheffen? Of ook die voor omwonenden / vergunninghouders? Parkeerterrein of groen park? De optie van een ondergrondse parkeergarage is onderzocht en door twee achtereenvolgende colleges van B&W afgewezen in verband met te hoge kosten. Ook is een onderzoek ingesteld naar een ophoging van de parkeergarage Haarlemmerstraat (boven AH) als compensatie voor het wegallen van parkeerplaatsen op de Kaasmarkt. En wat is de relatie met de herinrichting van de Hooigracht waar ook parkeerplaatsen verdwijnen?  

De hoogte van bebouwing op de hoek van de Middelweg en het plein en die in het verlengde van de Koppenhinksteeg (percelen in particuliere handen) waren punten van discussie, net als de gemeentelijke plannen voor een bebouwing langs de Oude Rijn, vanaf de Hooigracht: een rijtje grachtenhuizen. En dan was er de Kaasmarktschool: gemeentelijk eigendom dat te koop werd gezet, in gebruik bij kunstenaars die er willen blijven. De (te verbouwen) school is ook kandidaat geweest voor herhuisvesting van bewoners van de Doelengracht-woningen die moeten wijken voor de Humanities Campus van de Leidse universiteit. Of toch verkoop aan een projectontwikkelaar?

Een ingewikkeld palet van met elkaar samenhangende zaken en belangen. De gemeente heeft er in 2019 voor gekozen hiervoor verschillende trajecten te gaan bewandelen in afwijking van de oorspronkelijke opzet voor een samenhangende visie. Te beginnen met een programma van eisen (PvE) voor de bebouwing langs de randen van de Kaasmarkt. Het bestuur van de HVOL heeft daarop in november 2019 een inspraakreactie ingezonden met een pleidooi voor - op enkele punten - enigszins afwijkende bouwhoogtes en voor het in stand houden van de historische zichtlijn van de Middelweg naar de Oude Rijn. Net als bij veel andere inspraakreacties het geval was, heeft het college van B&W ervoor gekozen  onze suggesties te verwerpen zonder een degelijke onderbouwing en deels gebaseerd op een onjuiste voorstelling van zaken. De wijkverenigingen hebben scherp geprotesteerd tegen de wijze van afhandeling van hun inspraak door het college.

Ondertussen presenteerde het college een "Kaderbesluit renovatie en ophoging parkeergarage Haarlemmerstraat". Met een voorstel tot ophoging met 1,5 etage voor een kleine honderd extra parkeerplaatsen, kosten rond de € 5 miljoen. De bestaande garage zou dan tegelijk worden gerenoveerd en de buitenzijde van de garage zou vergroend worden. Een rechtstreekse relatie met de parkeersituatie op de Kaasmarkt werd niet gelegd, wel met de doelstelling van een autoluwe binnenstad.

Het bestuur van de HVOL heeft op 22 april 2020 een brief geschreven aan het college en aan de leden van de gemeenteraad. Daarin wordt allereerst ingegaan op de wijze waarop de inspraak op het PvE van de Kaasmarkt-randbebouwing wordt afgedaan. Het bestuur heeft zich in het licht van zijn algemene stellingname met betrekking tot hoogbouw / ophoging van bestaande bouw in de binnenstad uitgesproken tegen een ophoging van de parkeergarage vanwege een (verdere) aantasting van het beschermd stadsgezicht. En tenslotte heeft het bestuur zich teleurgesteld getoond dat er geen totaalvisie voor het gebied Kaasmarkt en omstreken wordt gepresenteerd, maar slechts deelvoorstellen die, eenmaal aangenomen, keuzemogelijkheden voor de herinrichting van de Kaasmarkt onnodig kunnen beperken. Het bestuur heeft de raad opgeroepen geen deelplannen goed te keuren zonder dat er een 'totaalvisie' is. Het bestuur van de HVOL heeft deze standpunten onderstreept tijdens inspraak op 19 mei 2020 in de raadscommissies voor Stedelijke Ontwikkeling (Kaasmarkt) en Leefbaarheid en bereikbaarheid (ophoging Haarlemmerstraatgarage). De gemeenteraad heeft in juni 2020 met ruime meerderheid besloten tot ophoging van de Haarlemmerstraatgarage. Het PvE voor de randbebouwing van de Kaasmarkt kreeg ook een meerderheid in de raad maar door een aantal moties en amendementen is het nog onduidelijk hoe het eindresultaat eruit zal zien. De herinrichting van het plein is nog een open vraag. In de raad leeft een duidelijke wens tot een groen en zo autovrij mogelijk plein, maar dat lijkt voorlopig te botsen met de parkeervraag van met name vergunninghouders. 

In januari 2021 zijn enkele scenario's besproken voor de randbebouwing van de Kaasmarkt, met name wat betreft het al dan niet bebouwen van de oever van de Oude Rijn vanaf de Hooigracht / Gepekte Brug met een rijtje grachtenhuizen. Het college ging oorspronkelijk uit van 8 à 10 panden, de HVOL zou dit willen reduceren tot 6 à 7 om de oorspronkelijke bebouwingslijn en zichtlijn vanuit de Middelweg in stand te laten, de buurt/wijk wil het hele gebied het liefst groen houden. In januari 2021 zijn ook de uitgewerkte plannen voor de ophoging en renovatie van de AH-garage gepresenteerd. 

 (bijgewerkt tot 10 februari 2021)

OLN 8-2, 8-3