Het bestuur van de HVOL maakt zich al enkele jaren zorgen over de conditie van de Leidse wateren, levensaders van de stad. Er wordt veel gemeenschapsgeld besteed aan het onderhouden van o.a. bruggen en walkanten. Maar ondertussen zien we particulieren een deel van dat fraaie stadsschoon geweld aandoen. 
Zoals slecht onderhouden bootjes (al dan niet met ligplaatsverguning) die walkanten ontsieren, walkanten die als particulier bezit worden toegeëigend en met meubilair en andere zaken worden bezet. De HVOL heeft hier bij herhaling bij het stadsbestuur over geklaagd, maar zonder veel resultaat, want: gebrek aan handhavingscapaciteit en een weinig strenge regelgeving die handhavend optreden ook bemoeilijkt. 
Een verbetering is de nieuwe Bedrijfs- en Pleziervaartuigenverordening, in 2017 opgesteld en in 2018 in werking getreden. Het bestuur van de HVOL heeft op de concept-verordening een zienswijze ingediend, waarin o.a. de steun is verwoord voor de mogelijkheid strenger te zijn in het vergunningenbeleid met betrekking tot de technische staat en de uiterlijke staat van onderhoud van de vaartuigen. Handhaving op basis van de nieuwe verordening kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de 'opschoning' van het Leidse water. We hebben in de zienswijze voorts een aantal wijzigingen in de (concept-)verordening voorgesteld die eveneens de belevingskwaliteit van de Leidse wateren ten goede komen. Bij de behandeling van de concept-verordening in de raadscommissie (mei 2018) heeft het bestuur de HVOL gebruik gemaakt van inspraak waarin steun aan de verordening werd gegeven maar ook twijfel werd geuit of de verordening voldoende handvatten bevatte om waar nodig daadwerkelijk te kunnen handhaven. De raadscommissie heeft het college gevraagd daartoe nadere regels op te stellen. Die beleidsregels over de uiterlijke kenmerken van vaartuigen zijn in juli 2019 door het college vastgesteld. Deze zullen de mogelijkheden van handhaving op ernstige verwaarlozing van vaartuigen sterk verbeteren.
In het kader van het Programma Binnenstad heeft de HVOL voor 2018 een project voor het opschonen van het Leidse (binnenstads)water voorgesteld, een project dat door het gemeentebestuur en bijna alle stadspartners is omarmd. Samen met het stadsbestuur en het Waterambacht Leiden is geïnventariseerd wat er zoal mis is op en rond het Leidse stadswater en wat er gedaan moet worden om de situatie te verbeteren. Voorlichting over de 'do's + don'ts' is daar een onderdeel van.
Om meer bewustzijn over 'de schoonheid van het Leids water' te bevorderen hebben gemeente, Waterambacht en HVOL in 2018 ook een fotowedstrijd met die titel georganiseerd met een jury van beroepsfotografen onder voorzitterschap van (ex-) stadsfotograaf Patricia Nauta. De prijsuitreiking geschiedde tijdens een in oktober 2018 door het Waterambacht georganiseerd symposium waarbij veel aspecten van het belang van het water in de stad aan de orde kwamen. De 1e prijs winnende foto: zie hiernaast. De gemeente heeft veel publiciteit gegeven aan de vaarregels en heeft met de ligplaatsvegunningen 2019 de booteigenaren er nog eens op gewezen hoe zich te gedragen. En uiteindelijk is er dan de handhaving voor degenen die niet horen willen: die moeten dan maar voelen en die mogelijkheden zijn stellig verbeterd door de Beleidsregel Uiterlijke Kenmerken Vaartuigen 2019 die door B&W is vastgesteld (zie ook alinea hierboven). Daarmee zijn zeker niet alle problemen op en langs het water opgelost, ook de HVOL zal doorgaan te werken aan verbetering.
(Bijgewerkt tot september 2020)
OLN 7-1